Vliegbewegingen op de Molenheide

Zweefvliegtuigen vinden wij hier in de gemeente heel gewoon. Ze horen bij ons ‘straatbeeld’. We zien ze regelmatig op de warme termiek boven en rond het vliegveld zweven. Maar zo vrij als een vogel vliegen, kan de mens nog niet zo lang. Pas in 1903 maakte de eerste vliegmachine in Amerika een vlucht. Simpel gebouwd van latten, linnen en spandraden, met voorin een motor en benzinetank. Geen wonder dat er veel publiek naar de Molenheide kwam, toen zo’n vliegmachine hier in 1910 zijn kunsten vertoonde. Dat was het begin van de vliegbewegingen boven Gilze-Rijen, dat nu het oudste nog bestaande vliegveld in Nederland is.

Het waren indertijd enkele industriëlen en andere notabelen uit de omgeving van Breda, die wel iets in de vliegerij zagen. Ze besloten in 1909 de 'Eerste Nederlandse Vliegvereniging' op te richten en kozen de Molenheide als geschikt terrein. Het lag aan de westkant van de oude grindweg van Gilze naar Rijen. Ze lieten er een gedeelte van de heide afplaggen en zetten bij de ingang van het terrein een houten loods neer. Deze loods deed dienst als hangar en werkplaats en ze konden er zelfs vliegmachines bouwen. Ook kwam er een vliegschool op de Molenheide; toekomstige vliegers hoefden voor hun opleiding niet langer naar het buitenland.

Op 28 augustus 1910 werd de vlieghei Molenheide officieel geopend. Twee buitenlandse vliegeniers kwamen demonstratievluchten geven. Twintigduizend mensen keken toe en reageerden enthousiast toen het vliegtuig op boomtophoogte over het terrein zweefde.

De ontwikkelingen in de vliegerij stonden intussen niet stil. Vliegmachines konden langer in de lucht blijven. Tijdens de grote Europese Rondvlucht in 1911 was de Molenheide een etappeplaats tussen Soesterberg en Brussel. Dertien vliegmachines maakten onder grote publieke belangstelling een tussenlanding.

Met de komst van de militaire luchtvaart in 1913, werd Molenheide een dependance van Soesterberg. Enkele militaire toestellen vonden er een plek. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) stegen hier vaak vliegtuigen op voor verkenningsvluchten langs de grens met België.

Opmerkelijk waren in de jaren dertig de vliegfeesten op de Molenheide. Duizenden toeschouwers kwamen er tijdens de Pinksterdagen op af. Tijdens die feesten kregen bezoekers de kans om met een KLM-toestel een rondvlucht te maken. Door het jaar heen konden ze vanaf vliegveld Molenheide een KLM-luchttaxi voor twee à drie personen nemen. Ook als het buitenland de bestemming was. Dat hier toekomst in zat, ontging de burgemeesters van Breda, Tilburg en Gilze en Rijen niet. Zij namen het initiatief om een groot modern vliegveld aan te leggen. Gilze en Rijen stelde een terrein beschikbaar, aan de oostzijde van de oude weg, tegenover vliegveld Molenheide. De drie gemeenten richtten samen de NV Vliegveld Nerhoven op en begonnen in maart 1937 met de aanleg. Maar begin 1940 was het vliegveld in wording nog niet meer dan een zandvlakte, bezaaid met lupinen. Verdere uitvoering van de plannen zat er vanwege de oorlogsdreiging niet in. De gemeenten stelden het hele terrein aan Defensie beschikbaar. Die liet er putringen op plaatsen, zodat vijandelijke vliegtuigen er niet konden landen. Maar de Duitsers kwamen toch en maakten er meteen een groot militair vliegveld van. Al in september stegen hier de eerste bommenwerpers op richting Londen. De oorlog was in alle hevigheid begonnen.

 

Bron: De historische canon van Gilze en Rijen, 2012 - Heemkring Molenheide