Eeuwenlang speelde de kerk een prominente rol in het leven van alledag. De laatste decennia is dit ingrijpend veranderd. Het aantal gelovigen loopt drastisch terug, evenals het kerkbezoek. Kerken krijgen een herbestemming of worden met sloop bedreigd.
Het Rijke Roomsche Leven
Sinds de vroege Middeleeuwen was de kerk niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Het hele leven, van wieg tot graf, was omgeven met kerkelijke rituelen. Feestdagen waren kerkelijke feestdagen, je sloot je aan bij verenigingen van je eigen geloof of gezindte, en in plaats van je verjaardag vierde je de naamdag van de patroonheilige naar wie je vernoemd was.
Kerkbezoek: 80%
Tot na de Tweede Wereldoorlog zou dit beeld zo blijven. Tijdens de wederopbouw werden er nog vele nieuwe kerken uit de grond gestampt. In 1960 ging 80% van de katholieken elke zondag naar de kerk.
De 'roaring sixties'
Maar niet voor niets staan de jaren '60 bekend als de 'roaring sixties'. De periode van de wederopbouw liep op zijn eind en de welvaart steeg zienderogen: velen konden zich een doorzonwoning permitteren, een nieuwe tv, en sommigen zelfs al een auto. Mensen gingen voor het eerst op vakantie. Er kwam een uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen. En de pil deed haar intrede. De economische onafhankelijkheid leidde ook tot geestelijke onafhankelijkheid. Steeds minder luisterden de mensen naar wat meneer pastoor hen vertelde.
Kerkbezoek: 8%
In plaats van mee te gaan met de tijd nam de kerk juist een behoudende positie in. Ze was tegen anticonceptie, tegen abortus en tegen euthanasie. Met de manier waarop de kerk over de rol van de vrouw dacht en de inzet van leken in de eucharistieviering waren veel mensen niet blij. Het gevolg was dat velen het wekelijkse kerkbezoek oversloegen. In 2009 ging nog maar 8% van de katholieken zondags naar de kerk.
Kerkpleinen zonder kerken
Deze snelle ontkerkelijking heeft allerlei problemen met zich meegebracht. De belangrijkste is wel de steeds verder oplopende leegstand van kerkgebouwen. Oplossingen worden wel gevonden in de herbestemming van voormalige kerken tot hotel (Kruisherenhotel, Maastricht) of boekhandel (Selexyz, Maastricht), maar niet alle kerken kunnen op die manier worden verbouwd. Wat voor heel wat kerken zal resten is enkel sloop. Het resultaat: kerkpleinen zonder kerken.