Heer Oudelands Ambacht

Van Oudeland naar Pieterman

Vóór de overstromingen in het begin van de veertiende eeuw lagen er langs de Devel allerlei heuveltjes of donken, die bescherming boden tegen het water en bewoonbaar waren: het ‘oude land’ van de Zwijndrechtse Waard. Hieraan dankt Pieter Oudeland wellicht zijn naam.

Net als veel andere ambachtsheerlijkheden ontstond ook het Heer Oudelands Ambacht door het herbedijken van de Zwijndrechtse Waard. Pieter Oudeland nam dit deel van de Waard voor zijn rekening en werd daarmee naamgever en eerste ambachtsheer ervan.

De ambachtsheren Van Brakel
In 1348 schonk zoon Jan Oudeland de ambachtsheerlijkheid aan Jan van Brakel. In 1351 werd deze Hoeksgezinde tot vijand van de Kabeljauwse graaf Willem V van Holland bestempeld; zijn bezittingen werden verbeurd verklaard. Gelukkig bleven ze wel in de familie, zij het in het Kabeljauwsgezinde deel ervan: Heer Oudelands Ambacht ging naar zoon Willem, tevens heer van Sparendam en schout van Dordrecht. De Van Brakels bleven tot 1478 ambachtsheren. Hierna is de heerlijkheid in vele handen geweest, waaronder die van Catharina Kamp, eigenares van 1749 tot 1789.

Het dorp en de dorpelingen
In 1749 telde Heer Oudelands Ambacht dertig huizen en in 1793 nog slechts 21. Heer Oudelands Ambacht werd ook wel ‘De Pieterman’ genoemd. Waar deze benaming vandaan komt, is niet duidelijk; wellicht is het een verwijzing naar de naam van een herbergier. In 1793 stond er tegenover de kerk een herberg, waarin tevens recht werd gesproken. De bevolking leefde van landbouw, vee- en vlasteelt.

Het dorp werd in de negentiende eeuw beschreven als ‘klein nochtans om zijn landelijk schoon een waar sieraad in de Zwijndrechtse Waard’. Het werd 's zomers vaak door naburige stedelingen met rijtuigen bezocht. Ook was het een geliefkoosd stekkie om 's zondags na de kerk een leuk potje te kaatsen.

De laatste ambachtsheer was Jan van Dijk, schout en secretaris van Heer Oudelands Ambacht, Heerjansdam en Kijfhoek. Zijn kleindochter verkocht de voormalige heerlijkheid in 1847.

Tussen 1817 en 1857 was Heer Oudelands Ambacht een op zichzelf staande gemeente. Na Boerenwoning 1909 invoering van de Gemeentewet werden vele kleine gemeenten gecombineerd. Vanaf 1857 vormden Groote Lindt, Heer Oudelands Ambacht en Kijfhoek de gemeente Groote Lindt. In 1881 ging Groote Lindt op in Zwijndrecht.

De Pietermankerk
Als het klopt dat de Pietermankerk rond 1334 is gebouwd, dan is het de oudste kerk van de Zwijndrechtse Waard. Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat er buiten de tegenwoordige kerk fundamenten zijn gevonden van een groter schip. In de vijftiende eeuw moet de kerk ingrijpend zijn veranderd. In de kerk bevinden zich nog een doopvont uit die tijd, een pastoor- of priesterzerk uit 1520, grafzerken uit de zeventiende eeuw en een preekstoel uit 1690.