Om de haven van Amsterdam een betere verbinding te geven met Duitsland is in de jaren tachtig van de 19de eeuw tussen Amsterdam en Gorinchem het Merwedekanaal gegraven.
Als de schepen groter worden en het aantal talrijker, voldoet het Merwedekanaal steeds minder. Daarom wordt het bredere en diepere Amsterdam-Rijnkanaal gepland. Dit kanaal verbindt de Amsterdamse haven met de Waal bij Tiel. Deze bredere en diepere vaarweg zorgt voor aanzienlijk kortere vaartijden naar het Ruhrgebied (Duitsland). Omdat tussen Amsterdam en de Lek het waterpeil op één niveau wordt gebracht, zullen er ook niet langer sluizen nodig zijn.
Het project wordt voor een groot gedeelte uitgevoerd in het kader van de werkverschaffing voor werklozen. De economische crisis van de jaren dertig en de Duitse bezetting vertragen de aanleg.
Het Amsterdam-Rijnkanaal loopt dwars door de polder Papendorp, dat dan nog in Oudenrijn ligt en omsluit met het Merwedekanaal een stuk grond dat daarmee de naam Kanaleneiland krijgt. Het stuk Merwedekanaal tussen Amsterdam en Utrecht gaat in 1952 op in het Amsterdam-Rijnkanaal.
Het Amsterdam-Rijnkanaal is een van de drukst bevaren kanalen ter wereld.