De linie in Zuid-Holland

Sporen van de waterlinie

Veel plaatsen in het oosten van de provincie Zuid-Holland waren in 1672 betrokken bij de Oude Hollandse Waterlinie. Enkelen waren dat ook bij de tweede inzet van de linie in 1794, toen de linie al ver naar het oosten was opgeschoven.

Zuid-Hollands linielandschap

Niet alleen steden, maar ook landelijke gebieden in de provincie maakten deel uit van de waterlinie: van de polders en kades langs de Kromme Mijdrecht in de gemeente Nieuwkoop tot de vestingstad Gorinchem aan de Merwede. De waterlinie telt in de provincie nog twee andere vestingsteden: Schoonhoven en Nieuwpoort, vlak bij elkaar aan de noord- en zuidoever van de Lek. Bovendien ligt het enige (vrijwel) complete fort uit de waterlinie ook in Zuid-Holland. Aan de Oude Rijn tussen Bodegraven en Nieuwerbrug ligt Fort Wierickerschans, dat tijdens de inzet van de waterlinie in 1673 werd gebouwd.

Verdwenen geschiedenis

Op andere plaatsen is de geschiedenis van de Oude Hollandse Waterlinie minder goed zichtbaar, of zelfs verdwenen. Bij de hefbrug over de Gouwe in Alphen aan den Rijn herinnert alleen de straatnaam Schans nog aan het eeuwen geleden verdwenen verdedigingswerk. De grote Statensluis in Gouda waardoor het water uit de Hollandsche IJssel noordwaarts naar de polders stroomde is zo’n 250 jaar geleden afgebroken en vervangen door de huidige Mallegatsluis. Restanten van de oude sluis liggen nog wel in het park naast de huidige sluis.

Nog steeds onder water

De polders van de Hooge Boezem langs de Vlist bij Haastrecht staan nog regelmatig onder water, net als in 1672 en 1673. Het gebied is nu onderdeel van een waterbergingslocatie van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Ten zuiden van de boezem in het dorp Vlist zijn de restanten van de Koeneschans zichtbaar en gemarkeerd met een reliëfmaquette van de militaire post. Bij de schans ligt ook de Franse Kade. Dat is niet de kade die in 1672 werd aangelegd, maar deze ligt wel op dezelfde plaats.