Het koekblik van Drs. P

Een bewaartrommel voor een historische lekkernij

In de erfgoedcollecties van de Bibliotheek Rotterdam bevindt zich een object dat je in een bibliotheek misschien niet zo snel zou verwachten: een ouderwets koekblik. Natuurlijk is het niet zomaar een oude trommel: niet alleen heeft het object toebehoord aan Drs. P, maar deze bekende Nederlandstalige tekstschrijver bewaarde er ook zijn editie van Erasmus’ toentertijd controversiële vertaling van het Nieuwe Testament in.

Drs. P

Drs. P is een pseudoniem van Heinz Hermann Polzer. Hij werd op 24 augustus 1919 geboren in Thun, Zwitserland. Toen hij drie jaar was, verhuisde hij na de scheiding van zijn ouders met zijn moeder naar Utrecht. Voor de Tweede Wereldoorlog bracht hij zijn studententijd door in Rotterdam, waar hij economie studeerde aan de Nederlandse Economische Hogeschool (nu Erasmus Universiteit). Daar verwierf hij de titel van doctorandus, die een sleutelonderdeel van zijn artiestennaam werd. Hoewel de jonge Polzer zou uitgroeien tot een vooraanstaande Nederlandstalige bekendheid, heeft hij altijd zijn Zwitserse nationaliteit aangehouden. Die had hem tijdens de Tweede Wereldoorlog immers van de dood gered nadat hij gevangen was gezet vanwege het schrijven van antifascistische teksten. De Zwitserse nationaliteit zou hem later nogmaals helpen: toen hij in de periode 1954-1960 in Jakarta als copywriter voor het reclamebureau van Unilever actief was, gelaste president Soekarno dat alle Nederlanders het land moesten verhalen. Polzer mocht blijven en werd zelfs tot chef van het copywritersteam gepromoveerd. Van 1964 tot 1996 hield hij zich vooral bezig met zijn befaamde muzikale carrière: hij schreef talloze humoristische liedjes, publiceerde dichtbundels en trad op met zijn gevatte oeuvre. Na deze periode verzorgde hij nog maar sporadisch optredens. Drs. P overleed in 2015.

De Bijbelvertaling van Erasmus

In zijn koekblik bewaarde Drs. P een editie van Erasmus’ Latijnse vertaling van het Nieuwe Testament. In Erasmus’ tijd was dit invloedrijke werk controversieel. De Bijbel bestond toen namelijk uit de Latijnse vertaling die kerkvader Hiëronymus in de 4de eeuw had gemaakt. Deze ‘Vulgaat’-vertaling werd sindsdien in alle kerken door heel Europa gebruikt als het Woord van God. Door zijn uitgebreide kennis van het Oudgrieks concludeerde Erasmus op basis van oude handschriften dat de Vulgaat fouten en onduidelijkheden bevatte. Hij reconstrueerde daarom een nieuwe Griekse brontekst van het Nieuwe Testament en maakte daarvan een nieuwe Latijnse vertaling. Dit leverde Erasmus het verwijt op dat hij de Reformatie zou aanjagen – Luther gebruikte Erasmus’ werk immers om een Duitse Bijbelvertaling te publiceren. Erasmus zelf had weinig op met kerkscheuring en Luthers radicale methoden en ideeën. Ook vanuit protestantse hoek kreeg Erasmus daarom veel kritiek.

Twee iconische Rotterdammers

Het is niet bekend of Drs. P speciale waardering voor Erasmus had of waarom hij Erasmus’ Bijbelvertaling in een koekblik bewaarde. Erasmus en Drs. P delen desalniettemin een opmerkelijke band met de stad Rotterdam. Drs. P heeft weliswaar het grootste deel van zijn leven in Amsterdam gewoond, maar verkreeg in Rotterdam zijn bekende doctorandustitel en schreef nummers over de stad waar hij zijn muzikale carrière begon. Erasmus heeft ook slechts korte tijd in Rotterdam gewoond, maar is er wel geboren en gebruikte de stad zelfs als kenmerkend onderdeel van zijn persoonsnaam: Erasmus Roterodamus. Het koekblik in Bibliotheek Rotterdam verbindt zo dus twee iconische Rotterdammers.