Cosmas- en Damianusvloed

Bodemdaling
In het noorden van Westerwolde gingen boeren vanaf de 12^e of 13^e eeuw gewassen verbouwen op veengrond. Ze begonnen op de hogere zandgronden vlak naast de rivier, van waaruit ze langzaam de achterliggende veengrond geschikt maakten voor landbouw. Dit deden ze door sloten te graven waarmee ze het drassige veen konden droogleggen. Dit noemen we ook wel randveenontginning, omdat het veen vanaf de rand ontgonnen wordt. Op deze manier ontstonden dorpen als Vriescheloo en Bellingwolde. Door deze ontginning begon langzaam de bodem te dalen. Hierdoor nam wateroverlast toe, zowel van de rivier als van de Dollard. Vriescheloo en Bellingwolde zijn in de Middeleeuwen zelfs een paar keer naar een hoger gelegen plek verplaatst.

Overstromingen
Ten noorden van Westerwolde lag ooit een groot gebied dat bekend stond als het Reiderland. Hier daalde de bodem ook. In 1277 is bij een grote stormvloed het grootste deel van dit gebied in zee verdwenen. Tijdens verschillende overstromingen in de eeuwen daarna is steeds meer van het gebied opgeslokt door de groeiende Dollard. Dat verklaart ook waarom we in het Westerwoldse landrecht van 1470 regels vinden over strandjutten, het meenemen van dingen die je vindt op het strand.

Westerwolde aan zee
Op 26 september 1509 bereikte na een grote vloed de Dollard zijn grootste afmeting. Hij kwam toen bijna tot aan Wedde. De Westerwoldse Aa stond in open verbinding met de zee waardoor bij Wedde eb en vloed merkbaar waren. De stormvloed van 1509 was vernoemd naar de heilige tweelingbroers Cosmas en Damianus. Deze broers hadden zelf niets met Westerwolde te maken, maar de vloed werd naar ze vernoemd omdat hij plaatsvond op de dag dat ze in de kerk werden vereerd (26 september). 

Nieuwe dijken
Kort na deze vloed begon de lokale bevolking met de aanleg van dijken om de zee weer terug te dringen. Het gebied waar later Oudeschans zou komen was rond 1525 als eerst aan de beurt. In de eeuwen daarna bouwde men nieuwe dijken waarmee de Dollard steeds verder werd ingepolderd. Daarmee raakte Westerwolde steeds verder van zee. Bij regels voor strandjutten in Westerwolde kunnen we ons vandaag de dag moeilijk iets voorstellen.
De overstromingen lieten veel vruchtbare klei achter. Hier hebben boeren later dankbaar gebruik van gemaakt. In dorpen als Bellingwolde, Blijham en een deel van Vriescheloo zijn de grote herenboerderijen hier een tastbare herinnering aan. 

Tijdbalk