Op en aan de waterwegen

Het centrum van de binnenvaart

De Zwijndrechtse Waard kenmerkt zich al eeuwen door watergebonden activiteiten. Zwijndrecht staat bekend als thuishaven van de binnenvaart. En terecht, want een van de oudste scheepswerven van Nederland is er gevestigd.

Jonker en Stans
In 1901 begonnen de heren Jonker en Stans in Hendrik-Ido-Ambacht een scheepswerf, die zou uitgroeien tot de grootste aan de Noord. In 1925 werkten er 280 man. De twaalf aan de Onderdijk staande woningen zijn voor het personeel gebouwd. Tegenwoordig is dit complex een gemeentelijk monument. De werf was gespecialiseerd in sleepboten, maar bouwde ook binnenvaart- en zeeschepen. In 1985 ging het bedrijf failliet.

Sleepdienst Broedertrouw
Wanneer Cornelis den Boer in 1903 een eigen stoomsleepboot wil kopen, regelt zijn broer dat als zaakwaarnemer van hun vader. De boot krijgt als dank hiervoor de naam Broedertrouw. Cornelis’ zeven zonen zouden uiteindelijk allemaal bij hem komen varen. In 1922 koopt hij de Broedertrouw II en dat gaat zo door.

Ze verslepen zo’n beetje alles wat er op het water versleept kan worden. Na de Tweede Wereldoorlog komt de derde generatie in het bedrijf en groeit de vloot naar veertien slepers en een aantal pontons, die nodig zijn voor zware transporten, zoals bij de aanleg van de Moerdijkbruggen. Ook de caissons voor de Drechttunnel zijn door deze trouwe broeders afgezonken. Het bedrijf is opgegaan in de Koninklijke Van der Wees Groep.

Kooiman Marine Group
In 1619 trouwde een Dordtse weduwe met de Zwijndrechtse scheepsbouwer Lambert Leenaertsz., die al in 1613 als zodanig wordt genoemd. Ze bezorgde haar nieuwe echtgenoot twee stiefzonen, de 16-jarige Maerten en de 10-jarige Aert van der Pijpen.

De jongens deden het goed. Maerten had van zijn overleden vader het metselaarsvak geleerd en werd ‘Fabrijckmeester’ in Dordrecht. Je zou dat kunnen vergelijken met de huidige functie van directeur gemeentewerken. Maerten liet in 1647 bij de Dordtse Grote Kerk een haven graven, die nog steeds zijn naam draagt: het Maartensgat.

Zijn jongere broer leerde op de scheepswerf van zijn stiefvader schepen bouwen. Aert trouwde op zijn zesentwintigste met een jongedame uit Zwijndrecht en zou de scheepswerf van zijn stiefvader aan de Ringdijk voortzetten. Uit dit huwelijk werd in 1636 zoon Gillis Aertsz. van der Pijpen geboren, die op zijn beurt scheepsbouwer werd en de werf voortzette.

We maken een sprong naar 1885. In dat jaar overleed, veel te jong, de 46-jarige eigenaar van de werf, scheepsbouwer Arie Visser. Hij was niet getrouwd en had geen opvolgers. De werf kwam in handen van zijn zus en haar man Dirk Kooiman. En zo heet het bedrijf nog steeds, de Kooiman Marine Group. Deze voorgeschiedenis laat zien dat Dirk Kooiman en zijn vrouw in 1885 eigenaar werden van een scheepswerf die op dat moment al meer dan 280 jaar oud was.

De Kooiman Marine Group hanteert als oprichtingsjaar 1884 en stelt dat het een kleine 140 jaar bestaat. Mooi niet, want slechts de naam Kooiman is zo lang aan de werf verbonden. Dat is niet niks, maar: what's in a name? De scheepswerf bestaat als bedrijf al bijna 410 jaar en staat hiermee in de top tien van de oudste bedrijven van Nederland. In die top tien staat ook de Koninklijke Vopak NV (anno 1616) en we kunnen u verzekeren dat dit bedrijf toen écht nog geen Vopak heette. Hiermee moge duidelijk zijn dat de naam van een bedrijf niet maatgevend is voor de leeftijd ervan.