School in de schaapskooi
Jouw school heeft een eigen gebouw, met ruime lokalen en een schoolplein. Dat is nu heel gewoon. Maar de scholen waar de kinderen uit Enschede en omgeving rond 1600 heen gingen, zagen er heel anders uit. Vaak werd een deel van een boerderij, een woonkamer, schaapskooi (stal voor de schapen) of een werkplaats als school gebruikt. Alleen gebouwen waarvan het dak lekte, mochten niet gebruikt worden.
Torenschool
Aan de noordkant van de toren van de Oude Kerk werd in 1645 de Torenschool gebouwd. Er stonden alleen banken voor de kinderen. Tafels werden pas na 1800 op school gebruikt. In 1780 werd er nog een verdieping op de school gebouwd. Rond 1750 waren er ook scholen in de Esmarke en in de buurschappen Boekelo, Usselo, Twekkelo, Broekheurne en Lonneker. Later kwam er ook nog een school in Rutbeek en Driene.
In de kruiwagen
Op de scholen waren geen juffen te vinden. Er waren alleen meesters. Vaak hadden ze weinig opleiding gehad. De meeste schoolmeesters kregen geen geld, maar werden in natura uitbetaald. Dat betekent dat ze bijvoorbeeld een zak graan kregen of een mand turf om de kachel mee te stoken. Sommige leraren gingen "rondeten". Iedere avond schoven ze bij een andere leerlingen aan tafel. Schoolmeesters bleven lesgeven tot ze heel oud waren. Zo werd een oude schoolmeester aan de Usselerschool iedere dag door zijn leerlingen in een "schoefkar" (kruiwagen) naar school gereden!
In de klas
Het ging er vroeger op school anders aan toe dan jij gewend bent. Soms zaten er meer dan 40 leerlingen in een lokaal. Om de school in de winter warm te houden, moesten de kinderen zelf hout, turf of dennenappels voor in de kachel meenemen. Belangrijke vakken waren schrijven, lezen en rekenen. Om te schrijven gebruikten de leerlingen een griffel (schrijfstift) en een leitje (schoolbordje). Met een spons kon je alles weer uitvegen. Papier en inkt waren te duur.
Pechvogel
De meester was erg streng. Als je kattenkwaad uithaalde, werd je in de hoek gezet of moest je strafregels schrijven. Als het helemaal uit de hand liep, gooide de meester met de pechvogel. De pechvogel was een stoffen vogel. Het kind dat de pechvogel moest terugbrengen, kreeg slaag met een rietje of een liniaal.
Werken
Naar school gaan was vroeger niet vanzelfsprekend. Kinderen uit arme gezinnen moesten al op jonge leeftijd aan het werk. Hun ouders hadden het geld hard nodig om rond te komen. Om hier een einde aan te maken, kwam er in 1901 een wet waarin stond dat alle kinderen verplicht naar school moesten.