Romeinse thermen in Heerlen

Leven in de eerste steden

Een van de gebruiken die de inheemse bevolking enthousiast overnam van de Romeinen was de badcultuur. In Heerlen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog de resten van een compleet badhuis teruggevonden: de thermen.

Een 'steen des aanstoots'

Als gevolg van het uitbreken van de oorlog en als gevolg daarvan dreigende voedseltekorten, besloot de gemeente Heerlen in 1940 alle binnen de gemeente gelegen braakliggende akkers te gaan verbouwen. Vlakbij het centrum stuitte een boer daarbij op een deel van een Romeinse zuil.

Deze vondst van deze 'steen des aanstoots' was de voorbode van de uiteindelijk de opgraving van een compleet badhuis (thermen) in 1941. In 1977 opende het Thermenmuseum dat over de hele opgraving heen werd gebouwd.

Coriovallum

Heerlen heette in de Romeinse tijd Coriovallum en ontstond rond het begin van onze jaartelling als een wegdorp (vicus) op het kruispunt van de twee wegen. De een - de Via Belgica - liep van de Franse zeekust naar Keulen, en de andere van Aken naar Trier. Het was een plek met vele passanten en veel bedrijvigheid. Heerlen staat met name bekend om zijn vele pottenbakkersovens.

Fris gewassen Romeinen

Voor Romeinen was een bezoek aan een badhuis een vaste gewoonte. In Rome waren maar liefst 900 thermen. Rijkere Romeinen zoals villabewoners hadden een eigen badhuis, maar gewone mensen maakten gebruik van een openbaar badhuis, zoals dat in Heerlen. Het werd rond 120 na Christus gebouwd door soldaten van het 3e Legioen: Legio XXX Ulpia Victrix.

Het was in eerste instantie waarschijnlijk bedoeld voor Romeinse handelaren en passerende soldaten, maar het werd al snel ook enthousiast in gebruik genomen door met name welgestelde inheemse bevolking.

Een bezoek aan de thermen

Een bezoek aan de Romeinse thermen kan enigszins vergeleken worden met een hedendaags bezoek aan een welnesscenter. Men begon uiteraard in de kleedruimte waar me zich uitkleedde. De kleren werden opgeborgen in nissen in de muur.

Vervolgens betrad men het koudwaterbad, waar aan beide zijden aparte dompelbaden stonden. In een aparte ruimte kon een heteluchtbad genomen worden, te vergelijken met de huidige sauna.

Vervolgens kwam men in de warmwaterbadzaal. Bij de opgraving zijn resten gevonden van pilaartjes van het hypocaustumsysteem, waarmee de warmwaterbadzaal en het heteluchtbad werd verwarmd.

In het badhuis kon men ook gemasseerd worden, sporten, geknipt worden, een hapje eten of vrienden ontmoeten en samen een spelletje doen. Voor de prijs hoefje het ook niet te laten: mannen betaalden ¼ as en vrouwen ½ as. Een brood kostte destijds 3 as. De huidige sauna is dus stukken duurder.

Onfrisse Germanen

Na enkele eerste aanvallen in de 3e eeuw, veroverden de Germanen Noordwest-Europa in de 4e eeuw echt. Vele villa's werden geplunderd en verwoest, en ook de thermen in Heerlen werden verwoest. De binnentrekkende Germaanse volkoren hadden niets op met de Romeinse badcultuur. Zij gingen waarschijnlijk een stuk minder fris door het leven…