Trijn van Leemput

Kasteel Vredenburg

Op de plek van muziekcentrum Vredenburg stond in 1577 het gehate kasteel Vredenburg. De Utrechters wilden het kasteel weg hebben en Trijn van Leemput ging het kasteel als eerste met een houweel te lijf. Wat was er mis met dit kasteel?

Een Spaans kasteel

In de zestiende eeuw waren de Lage Landen - waaronder het huidige Nederland - onderdeel van het grote, machtige Spaanse rijk. Filips II was de koning van dit rijk. Filips' vader, Karel V, had in 1529 opdracht gegeven de stad Utrecht te versterken met een kasteel dat de naam Vredenburg kreeg. In het kasteel werden Spaanse soldaten geplaatst die de Utrechters onder de duim moesten houden. Wie weigerde samen te werken met de Spaanse overheerser werd opgesloten in het kasteel, wat dus eigenlijk meer een 'dwangburcht' was. Vredenburg was dus een door de Spanjaarden gebouwd kasteel, met Spaanse soldaten erin, waar Utrechtse burgers werden opgesloten...Het is niet moeilijk te begrijpen dat de Utrechters niet erg dol waren op kasteel Vredenburg!

De Utrechtse verzetsheldin

"Dit is Trijn van Leemput's beeld
die moedig heeft gedaan
dat borger noch soldaat
in Utrecht dorst bestaan"

Dit gedicht staat onder het anonieme portret van Trijn van Leemput, de Utrechtse vrouw die als echte verzetsheldin de geschiedenis in is gegaan. Ze staat er trots en heldhaftig op, met haar houweel op haar schouder. Volgens de overlevering was het Trijn die het startsein gaf tot de sloop van Kasteel Vredenburg.

Trijn is geboren rond de tijd dat kasteel Vredenburg is gebouwd en groeide dus op tijdens de Spaanse bezetting. Later leefde zij met haar man, Jan van Leemput en hun drie kinderen aan de Oudegracht. Jan werkte als hopman (leider) van één van de acht burgervendels van de stad. De burgervendels zorgden voor de bewaking van de stad. Hij zal het wel druk gehad hebben in deze grimmige tijd!

Film: "Trijn van Leemput en het kasteel Vredenburg"

Kanonnen op scherp

Nadat de gewesten in 1576 hadden besloten om de Spanjaarden te verjagen werd de situatie onrustiger. Kasteel Vredenburg werd versterkt met extra Spaanse soldaten. De Spanjaarden richtten vanuit het kasteel hun kanonnen op de stad en haar inwoners, waarop de Utrechtse burgervendels kanonnen op kerktorens en hoge huizen plaatsten die zij op het kasteel richtten. Aan beide kanten bulderden de kanonnen! De Spanjaarden zaten in feite opgesloten in hun eigen kasteel. Toen hun salaris uitbleef en de brandstofvoorraad op was, waren de Spaanse soldaten het beu. Hun leider onderhandelde met de Utrechters en er werd besloten dat de Spanjaarden zouden vertrekken. Op 11 februari 1577 verlieten 150 soldaten met hun vrouwen, kinderen en bagage de stad via de Catharijnesingel. Hierna eisten de Utrechters dat het kasteel afgebroken zou worden, maar het stadsbestuur weigerde...

Opstand tegen de Spanjaarden

In deze tijd waren steeds meer mensen het niet eens met de manier waarop de rooms-katholieke kerk omging met het geloof. Deze mensen werden protestanten genoemd. De rooms-katholieke Spanjaarden moesten niets hebben van deze nieuwe manier van geloven, maar voor de protestanten was het menens en zij kwamen in opstand. Eerst brak de Beeldenstorm uit en daarna de Tachtigjarige oorlog.

Het startsein tot de sloop

Nadat de Spanjaarden uit kasteel Vredenburg waren vertrokken, wilden de Utrechters dat het kasteel werd afgebroken. Toen het stadsbestuur daartoe geen actie ondernam, namen de inwoners van Utrecht het heft in eigen hand! Op 2 mei 1577 bond Trijn van Leemput een blauw schort aan een ragebol als vlag en marcheerde ze met een groep vrouwen gewapend met houwelen naar het kasteel. Volgens de legende ging Trijn het kasteel als eerste met een houweel te lijf. Een woeste menigte volgde haar voorbeeld en begon het kasteel met hamers en bijlen te slopen. Van kasteel Vredenburg bleef niet meer over dan een paar brokstukken, die nog altijd te bewonderen zijn op het huidige plein.