Monument

1940 - 1945

2010: Herdenking 65 jaar bevrijding Lemelerveld

Het comité, bestaande uit vertegenwoordigers van Plaatselijk Belang en de Historische Werkgroep Lemelerveld (HWL), heeft het programma voor deze herdenking samengesteld. Het bevat een herdenkingsdienst in de Geref. Kerk Vrijgemaakt op dinsdag 4 mei om 19.00 uur met aansluitend de onthulling van het oorlogsmonument ter nagedachtenis aan de oorlogs slachtoffers in en rond Lemelerveld, gevolgd door een kranslegging. Een oude wens van de HWL zal hiermee in vervulling gaan.

Met instemming van de kerkenraad van de GKV wordt eind april in de voortuin een gedenksteen geplaatst. In de oorlogsjaren heeft deze kerk een cruciale rol gespeeld in het verzet tegen de bezetter. Bij het verlenen van onderdak aan Joodse Nederlanders, geallieerde vliegers en andere onderduikers was dominee Vogelaar het aanspreekpunt. Hĳ heeft met zijn verzetsgroep diverse activiteiten ondernomen. In de kerk werden ook wapens verborgen gehouden. Maar de Duitsers kwamen er achter. In de consistorie van de kerk hangt nog het grote rode bord waarop de Duitsers aankondigden dat de kerk gesloten was. Lemelerveld is toen aan een groot gevaar van represailles ontsnapt.

In april worden door Lies te Kiefte (HWL) en Stefan Hendriks (lid van de wgp Doc. '39-'45 van de Hist. Kring Dalfsen) presentaties gegeven in de bovenbouw van de basisscholen. In deze presentatie is een lesbrief opgenomen, die de jeugd (van 11-15 jaar) momenteel kan downloaden van de nieuwssite van Lemelerveld. Deze lesbrief is samengesteld door de HWL met het doel de jongeren te informeren over de gedenksteen.

Aan de realisatie van dit monument hebben een aantal bedrijven uit Vilsteren en Lemelerveld hun medewerking verleend. (dLv/07-04-2010)

Jan Duerink (1957-2010)
In dankbare herinnering
Op 25 februari 2010 moesten wij abrupt afscheid nemen van Jan Duerink. Hij was onze unieke promotor en organisator van fototentoonstellingen en videopresentaties over oud-Lemelerveld. Zijn omvangrijke, ook digitaal, beeldarchief stond aan de basis van de pagina Historie van Lemelerveld op zijn website Sukerbiet.nl. Het realiseren van het oorlogsmonument aan de Kerkstraat zou zijn laatste bijdrage aan de activiteiten van onze werkgroep zijn.

OBS Heidepark

(nieuwsbrief april 2012)

Adopteer een monument

Vorig jaar juni hebben we besloten om mee te doen aan een initiatief van het Comité 4 en 5 mei 'Adopteer een monument'. De Historische werkgroep Lemelerveld, Plaatselijk Belang en de Raad van Kerken hebben ons op dit initiatief geattendeerd. Behalve obs Heidepark doet ook pcb De Regenboog hieraan mee.

Dit betekent dat we als school vanaf nu ieder jaar in april stilstaan bij alle oorlogs slachtoffers rondom Lemelerveld. Het oorlogsmonument in Lemelerveld is een zwerfkei met daarop een ronde plaquette. De zware kei staat voor een onverzettelijke hindernis, zodat men de oorlogsslachtoffers niet vergeet. Op de plaquette staat een afbeelding van een man en een vogel.

De tekst die erop staat is:

'Opdat wij nooit vergeten: zij die het leven lieten door oorlogsgeweld 1940 - 1945.

De plek waar de steen staat, heeft een belangrijke rol gespeeld in de oorlog. Zo konden Joden en andere onderduikers bij de kerk terecht om ergens anders een beschermd onderduikadres te vinden.Ook diende de kerk als illegale wapenopslag en was de kerk een belangrijke schakel in het verzet tegen de Duitsers.

De herdenking op 24 april bestond uit een welkomstwoord, twee gedichten door de kinderen geschreven (van onze school droegen Kyra en Ahmed hun gedicht voor), het neerleggen van een krans (door Luc), twee minuten stilte en het zingen van het Wilhelmus. Na het dankwoord liepen alle kinderen langs het monument. Er waren ook enkele leden van de Historische werkgroep bij de herdenking aanwezig.

Na bijna 80 jaar is duidelijk wat Nellie overkwam.

(bron: De Stentor/02-12-2023)

Henk Huisman krijgt het ware verhaal van buurmeisje Nellie (12) te horen
van haar broer Joop Harting.

Wat is er aan het einde van de Tweede Wereldoorlog toch gebeurd met Nellie,
zĳn vriendinnetje van vroeger? Henk Huisman (89) uit Lemelerveld wachtte tachtig jaar op antwoord. Dat kwam eind oktober, via zijn uit het oog verloren jeugdvriend Joop Harting, het broertjevan Nellie. Het ware verhaal moet verteld worden. zegt hij. 'Als monument voor Nellie'.

De beschieting van de boerderij van de familie Harting in februari 1945

Joop Harting vertelt: ‘Nellie wilde het licht uitdoen en werd dodelijk geraakt’
‘Mijn broer Piet en ik lagen al in bed toen het schieten begon. De kogels vlogen rakelings over ons heen. Tussen de schoten door hoorden we gegil. Ons zusje Nellie was geraakt.’ In het holst van de nacht werd Willem Harting met zijn 12-jarig dochtertje in een koets naar het ziekenhuis in Zwolle gebracht. Maar toen ze aankwamen was het al te laat. ‘Toen mijn vader thuiskwam, zagen we meteen dat hij slecht nieuws had.’ Joop Harting, nu 89 jaar oud, vertelt over de dood van zijn zusje op 15 februari 1945.

‘Het waren de laatste maanden van de oorlog. De bevrijding kwam steeds dichterbij, maar daardoor werd er nog heviger gevochten. Overdag vlogen er Engelse bommenwerpers over, op weg naar Duitsland. In de verte hoorden we het gebulder van de kanonnen van het naderende Canadese leger. En ’s avonds vlogen er nog meer Duitse jagers over dan voorheen, die controleerden of er nergens licht uit de huizen of boerderijen straalde. Aan dat licht zouden geallieerde bommenwerpers de weg naar Duitsland, of terug naar Engeland kunnen herkennen. Er waren al meerdere boerderijen om die reden beschoten of gebombardeerd. Het was een angstige tijd.’

Het gezin Harting woonde in een boerderij aan de Blikman Kikkertweg in Lemelerveld. Moeder Dirkje was in 1939 na een lang ziekbed overleden. Vader Willem bleef met vier jonge kinderen achter: Betsie, Piet, Nellie en Jo, zoals hij toen nog werd genoemd. ‘Op school moesten we met zijn allen in de gang op de grond gaan liggen wanneer de Engelse bommenwerpers overkwamen, herinnert Joop Harting zich. ‘Dan zongen we een christelijk lied, Klem vast aan de rots u, ’t gevaar dreigt altoos. Dat was spannend, maar we waren er na al die oorlogsjaren aan gewend geraakt. Mijn vader verborg onderduikers en Engelse piloten in een zorgvuldig aangelegde schuilplaats onder het hooi op de hooizolder, tot die door mensen van de Binnenlandse Strijdkrachten weer verder werden geholpen. Maar daar wist ik niets van. Ik was nog maar zes toen de oorlog begon, mijn vader was bang dat ik mijn mond voorbij zou praten.’

Joops zusje Nellie, die twee jaar ouder was dan hij, was net hersteld van een ernstige ziekte. ‘Ze had een hersenvliesontsteking gehad, door geelzucht die naar haar hoofd was gestegen. Het was een wonder dat ze het had overleefd. Na maanden in het ziekenhuis en in een sanatorium kwam ze begin februari weer thuis. We waren zo blij dat ze er weer was. Nellie was een vrolijk, gezellig meisje. Maar de V1 en V2 raketten, die in die tijd steeds vaker overvlogen, maakten ons heel bang. Ze werden in Hellendoorn gelanceerd, richting Engeland. Je hoorde ze opstijgen en dan was het even stil. Een heel angstig moment. Want als de motoren weer gingen draaien, wist je dat ze koers naar Engeland hadden gezet. Maar hoorde je niets, dan kon dat betekenen dat ze uit koers waren geraakt. Je wist nooit of zo’n raket niet bij jou in de buurt zou vallen. In Luttenberg zijn zo 21 mensen omgekomen. En vlak voor die 15^e februari was de boerderij van de familie de Boer, bij ons aan de overkant, getroffen’, vertelt Joop. ‘Het hele gezin was daarbij omgekomen.’

Op die avond van 15 februari waren Jo en zijn broer Piet om half tien naar bed gegaan. ‘Ik moest als jongste als eerste naar bed, en mijn broer ging vaak ook vroeg slapen omdat hij de volgende morgen weer vroeg de koeien moest melken. Nellie en Betsie zaten in de woonkamer en mijn vader was net naar de stal gelopen. Hij deed het licht aan om de koeien af te stallen. We hadden het vliegtuig nog niet eens gehoord toen het schieten begon. De kogels vlogen als gloeiend rode ballen over ons bed. Later bleek dat een van de verduisteringsluiken niet meer op zijn plek zat. Waarschijnlijk is die losgewaaid bij een storm een paar dagen daarvoor. We hadden er niets van gemerkt. Vanwege het licht dat door het raam scheen, zijn de Duitsers gaan schieten. Nellie is in paniek naar het lichtknopje gerend om het licht uit te doen. Maar nog voor ze dat kon doen, werd ze doorzeefd met kogels.’

Willem Harting fietste zo hard als hij kon naar de huisarts, die meteen met hem meeging. ‘Met een koetsje met paarden zijn ze naar het ziekenhuis in Zwolle gebracht. Mijn vader achterin, met zijn dochter op schoot. Ze bloedde heel erg. Wij wachtten thuis de hele nacht. Toen mijn vader terugkwam was het al ochtend. We zagen meteen aan zijn gezicht dat het mis was. Nellie had het niet gehaald.’ Van de dagen daarna herinnert hij zich niet veel, alleen dat hij voortdurend huilde. ‘Mijn vader huilde ook. Bij de begrafenis was het hele dorp uit gelopen. Een paar maanden daarna, op 10 april, werd Lemelerveld bevrijd. Thuis verborg iedereen zijn verdriet. Pas jaren later, toen we volwassen waren, heb ik er veel met mijn oudste zus Betsie over gepraat.’

Het graf van Nellie, op de begraafplaats aan de Nieuwstraat in Lemelerveld, is er nog steeds. ‘Hier rust ons lief dochtertje en zusje Nellie’, staat er op te lezen, ‘overleden door een noodlottig ongeval’ – dat laatste op last van de Duitse bezetter. Dat een meisje van twaalf, een paar weken voor het einde van de oorlog door hun toedoen was omgekomen, daar kwamen ze kennelijk liever niet voor uit. Joop woont inmiddels al meer dan vijftig jaar in Krimpen aan den IJssel, onder de rook van Rotterdam. Maar bij ieder bezoek aan zijn geboortedorp legt hij bloemen op zijn zusjes graf.

HKD werkgroep Documentatie -'39-'45