Zusters van Liefde

Vernieuwers van onderwijs en gezondheidszorg

Tijd van burgers en stoommachines

In 1858 vestigde de Congregatie van de Zusters van Liefde van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid zich in Raalte. Dat gebeurde op verzoek van pastoor Cornelis Pas van de parochie Heilige Kruisverheffing. Na een inzameling onder parochianen kon voor f 10.600,‒ het huis met tuin van de overleden notaris Fortuyn aan de Herenstraat worden aangekocht. Dat werd verbouwd tot "Liefdegesticht", waar kinderen katholiek onderwijs kregen en zieke en oude mensen verzorgd konden worden. De officiële stichtingsdatum is 24 juni 1858. Het gesticht werd door bisschop monseigneur Zwijsen (oprichter van de Ccongregatie) onder de bescherming gesteld van de Heilige Engelbewaarders, in het Latijn is dat Angeli Custodes.
In de eerste ruim 40 jaar na hun komst waren de Liefdezusters vooral actief in het onderwijs. In 1902 werd er een nieuwe school geopend: het Sint Bernardusgebouw aan de Kerkstraat, schuin tegenover de kerk.

Gasthuis

De oorspronkelijke school aan de Herenstraat kreeg een nieuwe bestemming. Na een opknapbeurt werd er een slaapzaal voor oude vrouwen ingericht. In augustus van dat jaar werden de eerste vijf arme vrouwen daar opgevangen. In januari 1903 was ook een speciaal ingerichte kamer voor een zieke in gebruik. Het pand werd omgedoopt tot "gasthuis", waarmee de basis was gelegd voor een ziekenhuis. In 1904 konden de eerste bejaarde mannen worden opgenomen. In dat jaar werd ook de eerste operatie uitgevoerd: een kind werd met succes behandeld voor kroep. In september 1911 begonnen de Liefdezusters met verzorging van hulpbehoevenden thuis: het begin van de wijkverpleging, een belangrijke ontwikkeling voor (katholiek) Raalte. Die taak werd na de oorlog overgenomen door twee kruisorganisaties: het rooms-katholieke Wit-Gele Kruis, waar ook kraamzorg werd geboden, en een consultatiebureau waar ouders met hun kleine kinderen voor onderzoek, advies en vaccinaties terecht konden. Voor andersdenkenden was er het neutrale Groene Kruis.

Angeli Custodes

Aan het eind van de jaren twintig van de 20ste eeuw stelden de gezusters Van Dam hun met veel grond omringde villa Casa Blanca beschikbaar om er een nieuw Liefdegesticht te bouwen. De villa stond op de hoek van de Wijheseweg (nu Burgemeester Kerssemakersstraat geheten ofwel "BK-straat") en het "Scheper-Harmsdiekie" (nu Hofstedelaan). In maart 1931 werd hier de eerste steen gelegd voor de bouw van een nieuw ziekenhuis en verzorgingshuis, inclusief klooster en kapel voor de zusters. De plechtige inzegening van Angeli Custodes volgde op 12 juli 1932. "Zo groots van opzet en in een rustige omgeving met een overvloed van licht en gezonde lucht", stak pastoor van Dijk de loftrompet. Het ziekenhuis was ook bedoeld voor patiënten uit omringende Sallandse gemeenten. Het herbergde onder meer een röntgenkamer en operatiekamers. Doktoren en chirurgen voerden er in het begin vooral maag- en darmoperaties uit; voor zwaardere ingrepen moest men nog uitwijken naar grotere ziekenhuizen in Deventer en Zwolle. Bejaarden werden opgevangen in het verzorgingshuis en pension, de nog altijd bestaande boerderij van de zusters Van Dam, die er zelf als eerste gasten werden opgenomen.

Verpleegtehuis De Hartkamp

Op 14 november 1964 ging de laatste patiënt naar huis en kwam er een eind aan het ziekenhuis. Tot groot verdriet van de Raalter bevolking en het gemeentebestuur, dat sluiting niet wist te voorkomen. De Congregatie trok zich terug uit onderwijs en zorg en richtte zich vooral op missiewerk in ontwikkelingslanden. Bovendien was het gebouw niet langer geschikt als ziekenhuis, zo oordeelde de Geneeskundige Hoofdinspectie. Chronisch zieken bleven er nog wel enkele jaren; zij verhuisden pas toen voor deze doelgroep op 12 mei 1970 het Raalter verpleeghuis De Hartkamp werd geopend. Dat verpleeghuis kwam er op initiatief van toenmalig burgemeester Ambrosius Ganzeboom en gemeentesecretaris Theo Luiten. In De Hartkamp werden eerst alleen lichamelijk (somatisch) zieken verpleegd, later ook psychogeriatrische patiënten met aandoeningen als dementie en ziekte van Alzheimer. Kort na de opening herbergde De Hartkamp zo´n 100 bewoners, bij het 40-jarig bestaan in 2010 waren dat er ruim 150.

Zorgcentrum

Angeli Custodes richtte zich na de sluiting van het ziekenhuis in 1964 als klooster-bejaardenoord eerst op de eigen zusters, na een paar jaar ook op religieuzen van andere Congregaties. Sinds 2000 worden op de verpleegafdelingen voor somatische en psycho-geriatrische ouderen ook leken opgenomen, onder wie ook steeds meer mannen.
Angeli Custodes maakt nu deel uit van de Zorggroep
Raalte, waartoe ook de zorgcentra Swaenewoerd, Maria-Oord (Luttenberg) en Stevenskamp (Heeten) behoren. In 1950 werd in Raalte bejaardentehuis Swaenewoerd geopend. Het heette in de volksmond de Stokmanstichting, naar initiatiefnemer pastoor Stokman. In 1955 openden de Zusters Franciscanessen in Luttenberg het klooster annex bejaardenoord Maria-Oord, één van de kleinere Overijsselse bejaardentehuizen. In 1981 fuseerden beide instellingen. In januari 2000 volgde een fusie met de in 1968 geopende Stevenskamp in Heeten, dat is vernoemd naar voormalig grondeigenaar Stev'n Oostewechel. In april 2003 volgde een fusie met de Stichting Angeli Custodes en werd de naam Zorggroep Raalte. Die stichting besloot Maria-oord eind 2013 te sluiten.