Niets lijkt te gek, aan het begin van de twintigste eeuw. De eerste bioscopen ontstaan, overal klinkt steeds meer muziek en kunst en cultuur bloeien op. De Franse hoofdstad Parijs ontpopt zich als dé plek voor vermaak, met shows van halfblote dames, opwindende dansen en prachtige decors. Het is deze plek waar Mata Hari haar doorbraak beleeft.
Margaretha Geertruida Zelle
Mata Hari, dat is haar artiestennaam. Eigenlijk heet ze Margaretha Geertruida Zelle. In 1876 wordt ze in Leeuwarden geboren. Haar vader heeft een hoedenwinkel in de stad. Maar na een paar jaar gaat deze failliet. Haar ouders scheiden en op haar veertiende overlijdt haar moeder. Ze trekt bij haar oom en tante in, maar niet voor lang. Als ze achttien jaar is, reageert ze op een huwelijksadvertentie in de krant. Ze trouwt met een twintig jaar oudere officier en verhuist met hem naar Nederlands-Indië.
Artiestennaam
Het huwelijk blijkt een hel. Mata Hari is ongelukkig en wordt door haar man beschuldigd van vreemdgaan. Ze wil een nieuw leven opbouwen en verhuist naar Parijs. Daar gaat ze als danseres aan het werk. Halfbloot, met een sluier over haar gezicht, voert ze exotische dansen uit. Ze wordt een superster en treedt in heel Europa op. Ze omringt zich met rijke, belangrijke mannen. Ze is naar eigen zeggen ‘dol op mannen in uniform’ – en zij zijn dol op haar. Voor geld slaapt ze ook met hen. Ze leidt een luxe leven.
Dubbelspionne
Aan haar danscarrière komt een einde als in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Onder meer Duitsland en Frankrijk raken in gevecht. Door haar reizen, ervaring en relaties met belangrijke mannen, wordt Mata Hari benaderd door de Duitsers: of zij in Frankrijk voor hen wil spioneren. Voor een flink bedrag stemt ze in. De Fransen verdenken Mata Hari en benaderen haar ook: of zij wil spioneren voor de Franse regering. Ook nu gaat ze, voor veel geld, akkoord. Het blijkt een list. In 1917 pakken de Fransen haar op voor spionage. Ze wordt in een vuurpeloton doodgeschoten. Of ze echt schuldig was? Dat weet niemand zeker. Maar een legende is ze wel geworden, in vele gedaantes: superster, spion en slachtoffer in één.
De Canon van Leeuwarden is een initiatief van het Historisch Centrum Leeuwarden
