Lichtkogels gemist
Op 10 mei 1940 was het Duitse leger Nederland binnengevallen. In Rotterdam werd 5 dagen lang gevochten om de Maasbruggen. Op 14 mei dreigde de Duitse commandant Schmidt met ‘volledige vernieling’ als de stad zich niet zou overgeven Toen de Nederlandse legerleiders wilden onderhandelen waren er al bijna 100 Heinkel bommenwerpers onderweg. De Duitse commandant waarschuwde de piloten met rode lichtkogels dat ze moesten omkeren. Het grootste deel van de piloten miste het signaal; ze lieten 1.300 bommen los boven de stad.
De ramp
Het helse bombardement duurde slechts iets meer dan 10 minuten, maar de gevolgen zijn tot vandaag voelbaar en zichtbaar. Op die 14e mei kwamen minstens 800 Rotterdammers om het leven en raakten 2.000 mensen gewond. Ruim 30.000 gebouwen werden verwoest; bijna 80.000 mensen raakten dakloos. Talloze Rotterdammers verloren familie, vrienden, collega’s. Zo stierf politie-inspecteur Willem op zijn 40e verjaardag en Johannes op de dag dat hij 7 werd. Op 7 juni deed een vader aangifte van het overlijden van zijn vrouw en drie kinderen. Clasina, de jongste, was pas 19 dagen oud.
De puin
Al 4 dagen na het bombardement, op 18 mei, kreeg stadsbouwmeester W.G. Witteveen opdracht om een plan te maken voor de wederopbouw. Terwijl de stad nog brandde gingen duizenden puinruimers aan het werk. Op 1 november 1940 was het laatste puin afgevoerd. De binnenstad was veranderd in een onwerkelijke, kale vlakte. Er stonden nog maar een paar gebouwen overeind.
Nog eens de volle laag
In de oorlogsjaren was Rotterdam ook regelmatig doelwit van geallieerde bommenwerpers, Nederlands bondgenoten. Hierbij vielen, onbedoeld, vaak ook burgerslachtoffers. Woensdag 31 maart 1943 was het dieptepunt. Amerikaanse piloten wilden de werf van Wilton-Fijenoord in Schiedam raken maar ze vergisten zich. Hun bommen kwamen neer in de wijk Bospolder-Tussendijken. Gevolg: 453 doden, 400 gewonden, meer dan 10.000 daklozen.
De herinnering blijft
De beeldhouwer Ossip Zadkine verbeeldde het gebombardeerde Rotterdam in De Verwoeste Stad. Warenhuis de Bijenkorf schonk het beeld destijds anoniem aan de gemeente. Rotterdammers noemen het beeld, dat in 1953 werd onthuld, kortweg ‘Jan Gat’.
Om de herinnering aan de verwoesting vast te houden, liet de gemeente ook de omtrek van het door brand getroffen gebied markeren met lichten in de grond. Daarlangs loopt een 12 kilometer lange wandelroute. Al lopend kun je via een audiotour luisteren naar herinneringen van bewoners. Ook op het Noordereiland is de grens van de verwoestingen van de oorlogsdagen met lampen gemarkeerd.
In Museum Rotterdam ’40-’45 NU brengen de Experience en de tentoonstelling ‘De Verwoeste Stad’ de bezoekers even terug naar het oude Rotterdam en 14 mei 1940.
