Leusden als moederparochie
De kerk van Leusden was een van de oudste parochies in Oost Utrecht en wordt wel gedateerd op het jaar 750. Andere kerken in een wijde omgeving kwamen hieruit voort. Lisiduna of Oud- Leusden bleef tot in de 13e eeuw de parochiekerk voor heel Eemland, waar dus gedoopt en begraven werd.
Pas in de elfde eeuw werd een kerk in Leusden voor de eerste keer in de bronnen genoemd. In 1006 werd deze kerk namelijk geschonken aan het klooster op de Hohorst. Toch is het bijzonder waarschijnlijk dat er al in de Frankische periode een houten kerkje is gebouwd. Vanaf ongeveer 750 werden de voorchristelijke grafvelden niet meer gebruikt en zullen de doden bij een kerkje zijn begraven. De tufstenen zaalkerk en de toren van baksteen werden pas in de 13e eeuw gebouwd. De kerk van Oud- Leusden bleef bestaan tot in 1828 de kerk werd afgebroken en de stenen gebruikt werden voor de nieuwe kerk in Leusbroek, de huidige Dorpskerk in Leusden Zuid. Zie hiervoor het venster over de Reformatie.