Westerwolde

Westerwolde

 Een streek, een gemeente.

De streek Westerwolde ligt in het zuidoosten van de provincie Groningen, ten zuiden van de Dollardpolders. De naam Westerwolde wordt voor het eerst vermeld in de 9^e eeuw, als Westerwalde. De uitgang ‘wolde’ duidt op een uitgestrekt bos of wildernis. In die tijd behoorde de streek tot het Stamhertogdom Saksen, en lag dus aan de westkant van dit gebied.

Het beekdal van de Westerwoldse Aa, bestaande uit de Mussel Aa en de Ruiten Aa, is ontstaan na de laatste ijstijd. Vanaf zo’n 6000 v.Chr. is er op de hoger gelegen zandruggen bewoning geweest. Vanaf 5000 v.Chr. ontstonden er grote veengebieden. De nederzettingen raakten hierdoor geïsoleerd, maar toch bleef de streek lang bewoond tot ± 200 v.Chr. Er zijn urnenvelden en grafheuvels uit die tijd gevonden. In de Middeleeuwen, vanaf 600-700 n.Chr., is het opnieuw bewoond. Vanaf die tijd heeft zich een kleinschalig esdorpenlandschap ontwikkeld, vooral langs de Ruiten Aa. De kerkdorpen Vriescheloo, Wedde, Onstwedde, Vlagtwedde en Sellingen staan omstreeks 1150 op de kaart. Later ontstond aan de randen een heide ontginning landschap. In het noordoosten ligt een stuwwal, de Onstwedder Holte. In de zuidpunt vormt het klooster Ter Apel een cultuurhistorisch ankerpunt.

Westerwolde is altijd van strategisch belang geweest. Eind 16^e eeuw kreeg het uitgestrekte en slecht toegankelijke Bourtanger Moor een militaire functie in de strijd tegen Spanje. Leidijken en schansen vormden een verdedigingslinie langs de grens van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588 – 1795)

Westerwolde is van oorsprong de naam van de streek, maar sinds 1 januari 2018 is er de gemeente Westerwolde. Voor dit project is de gemeente het uitgangspunt.

De gemeente Westerwolde telt 21 dorpen: