Oprichting SDAP

De SDAP is opgericht op: 26 augustus 1894, Zwolle. Om half elf ’s ochtends in lokaal Atlas in Zwolle. Voorafgaand aan een grote kiesrechtdemonstratie kwam een groep sociaaldemocraten bij elkaar. Bijna allemaal waren ze lid of lid geweest van de Sociaaldemocratische Bond. Maar het gezelschap had genoeg van de bond, genoeg van Ferdinand Domela Nieuwenhuis en vooral genoeg van het anarchisme dat sinds kort door beide werd aangehangen. ‘We staan op het standpunt van een man die zijn vrouw verlaten heeft en zich niet meer stoort aan haar praatjes’, zei de Rotterdamse mattenwever Willem Helsdingen daarover. Daarom zou die dag een organisatie opgericht worden die sociaaldemocratische parlementaire politiek moest gaan bedrijven: de Sociaaldemocratische Arbeiders Partij in Nederland (SDAP).
Op de vergadering waren ongeveer 60 mensen afgekomen, twaalf van hen behoorden tot het organiserend comité. Hoewel zij ‘de Twaalf Apostelen’ werden genoemd, waren ze geen hechte club. Binnen het comité bestonden namelijk grote onderlinge verschillen. Er waren handwerkers en schrijvers, plattelandsbewoners en stadsmensen, mannen van joodse, protestantse en katholieke afkomst en er waren ervaren socialisten en beginnelingen in de politiek. Heel veel verschillende afkomsten en verschillende groepen mensen die samen een partij wilden vormen.
De toevoeging in Nederland aan de naam van de SDAP was cruciaal. Daags na de vergadering schreef advocaat Pieter Jelles Troelstra in zijn krant De Baanbreker daarover: ‘Haar naam geeft te kennen dat zij zich beschouwt als de vertegenwoordigster der internationale sociaaldemocratie in ons land.’ En zo was het ook; de partij was in dialoog met buitenlandse partijen en internationale arbeidersorganisaties ontstaan. Zo kwam het idee om een parlementaire partij op te richten uit Duitsland. Hetzelfde gold overigens voor het startkapitaal van de SDAP: ook dat was van de Duitse zusterpartij afkomstig.