Hoewel in mei 1935 pas de eerste ledenvergadering werd gehouden, blijkt dat al in 1928 een voetbalclub bestond. Dit door toedoen van Cor Wijnberg, die helaas het vijftig jarig bestaan van de club niet meer mee kon maken, Hij trommelde een aantal vrienden bijelkaar om te gaan voetballen en dat was het begin van het latere Amelandia.
Het initiatief van Cor vond weerklank. Er werd echter zeer primitief begonnen. Zo werd o.a. gevoetbald op klompen en een viertal melkbussen deden dienst als doelpalen. Er werd gevoetbald in de overigens verboden gemeentetuin. De jongens werden meerdere malen van dit voor hen verboden terrein weggestuurd. Een tijdje later werd er gespeeld op gemeentegrond achter de dijk waar Cor Wijnberg en Klaas de Vries een paar palen in de grond sloegen en deze met latten verbonden. Het clubje breidde zich langzaam uit en er konden al spoedig twee elftallen worden samengesteld. Dit onderleiding van Cor Wijnberg en Piet van der Geest ( uit Rotterdam).
De eerste echte wedstrijd werd gespeeld tegen NSC uit Nes. De uitslag was 6-0 in het voordeel van Nes. Langzamerhand verschenen steeds meer jongens op voetbalschoenen.
De return tegen NSC werd ondanks het goede spel van de Hollumers met 5-3 verloren.
In 1933 kreeg Cor Wijnberg het voorelkaar dat Klaas IJnsen toestemming gaf voor het spelen op de gemeentetuin. Zo kon die zelfde zomer een wedstrijdje gespeeld worden tegen een groepje badgasten uit Harlingen. Het publiek zag vanaf de dijk het Hollumer elftal winnen met 4-0. Tijdens deze wedstrijden schoot Cor Wijnberg de lat van de doelpalen.
De voetbalsport werd steeds populairder en zo werd met behulp van de heren H. Felkers en C. Bruin, resp. voorzitter en secretaris van de VVV, in 1934 van landbouwer K. Kramer een terrein gehuurd. Gelegen ten noorden van de Badweg. het huurcontract vermeldt: "de huurprijs bedraagt F 45,- per jaar. De betaling der huurpenningen moet geschieden in 2 termijnen." De eerste wedstrijd op EIGEN veld, gespeeld tegen Geel Wit uit Buren, eindigde in 3-3.
DE HOLLUMER VOETBALVERENIGING ( H.V.V.)
Op 7 mei 1935 werd de eerste algemene ledenvergadering uitgeschreven en werd de naam: " Hollumer Voetbal Vereniging" officieel aangenomen. Als bestuur werd gekozen: G. Postmus, G, Wijnberg, Tj. IJnsen, G. Barf, G. Visser. Er werd een Huishoudelijk reglement vastgesteld waar o,a. de volgende artikelen werden opgenomen:
Art. 4: Het contributiegeld is wekelijks 5 cent.
Art. 5: Het zonder kennisgeving niet aanwezig zijn op een vergadering of trainingsavond wordt beboet met 30 cent, tenzij men niet kan.
Art. 6: Men is de aanvoerder stipte gehoorzaamheid verschuldigd tijdens de wedstrijd.
Er werd in deze tijd gespeeld met 2 elftallen. Aanvoerders van het eerste elftal waren Cor Wijnberg en Tjip Visser. Van het tweede elftal waren dit Jan de Vries en Bertus Bakker.
ELF NIEUWE SHIRTS EN EEN KLEEDLOKAAL.
In mei 1935 werden elf nieuwe sporthemden aangeschaft voor de totaalprijs van f 13,65.
De eerste de beste zondag fietsten de jongens in oranje-wit luid zingend door het dorp. Dit werd overigens niet door iedereen uit het dorp op prijs gesteld, Op het nieuwe veld aan de Badweg werd met vereende krachten een kleedlokaal getimmerd. Vooral Klaas de Vries en Jan Visser hebben veel van hun tijd gegeven om dit gereed te krijgen.
In de zomer van 1935 werden de meeste wedstrijden tegen de badgasten verloren. Toch leerden de jongens veel van deze wedstrijden. Niet elke voetballer beschikte in deze tijd al over voetbalschoenen. Zo kregen Jacob J. en Jacob D. Visser de bijnaam: 'de klompenmakers'. Blessures veroorzaakt door rondvliegende klompen zijn gelukkig uitgebleven, tenminste naar ons bekend is.
In 1936 werden, ondanks het vertrek van enkele goede spelers, goede resultaten geboekt. Tijdens een van deze wedstrijden ving Gerlof Visser een gesprek op tussen de spelers van het gastenelftal: " We zullen die Amelander boeren wel eens een lesje leren". Deze mentale "oppepper" leidde er toe dat de "boeren" met 11-0 wonnen.
In 1937 werd op uitnodiging van van de voetbalvereniging de Monnik van Schiermonnikoog een wedstrijd gespeeld op Schiermonnikoog . De wedstrijd eindigde in 0-0, maar werd door strafschoppen beslist: 2-1. Na de wedstrijd werden de bloemetjes flink buitengezet, vooral toen schipper Bruin meedeelde dat hij door het slechte weer niet terugkon. Aan boord gekomen viel iedereen die avond uitgeput in slaap. De volgende ochtend kwamen verschillende spelers zo zwart als roet aan dek; vanwege het slapen op kolenzakken.
In 1938 begon een competitie om het kampioenschap van Ameland. Deelnemende ploegen: Geel Wít 1 en 2, NSC en HVV. Geel Wit werd kampioen en HW kreeg een eervolle tweede plaats
1940-1945. Na het uitbreken van de oorlog in 1940 werd er voorlopig niet meer gevoetbald.
In het voorjaar van 1941 werden er voor het eerst weer seriewedstrijden gehouden in Buren. In 1942 mislukte een poging om te komen tot een fusie tussen HVV en de damessportvereniging Atalanta. Hierna richtten de heren de sportvereniging DOS op o.l.v. J. v.d. Reiden. in 1943 vorderden de Duitsers het voetbalveld en gingen er een vliegveld op aanleggen. Een verzoek van de Duitsers om tegen hen te voetballen werd dan ook tot drie keer toe afgewezen. Bij de derde poging, ondernomen door de hoofdcommandant zelf, werd de Duitser zo kwaad, dat hij tegen Cor Wijnberg uitgeroepen moet hebben: " als wij Engelsen waren, dan speelden jullie wel." Door deze houding van de HW en een in het dorp geschilderde V- teken verboden de Duitsers het om 4 weken lang het veld te gebruiken, In juni 7944 speelde HW tegen Buren. De vele Duitse toeschouwers moedigden de tegenpartij aan, waarop de Hollumer meisjes " Hup oranje" begonnen te roepen.
ONDERDUIKERS
Enkele weken later werd er een wedstrijd gespeeld ten bate van de onderduikers. De opbrengst was enorm: f 300,-. De toenmalige NSB-burgemeester kwam dit ter ore en gelastte een onderzoek naar de clubkas van HW. Rijksveldwachter v.d. Made kwam samen met Cor Wijnberg tot de volgende oplossing: De f 3OO,- werden aan het Nationaal Steunfonds afgedragen en Cor Wijnberg leende f 3OO,- aan de HW, Zodoende bevond v.d. Made de clubkas in orde en kon hij aan de burgemeester rapporteren dat de F 300,- gewoon in de clubkas terrecht was gekomen. De bevrijding in 1945 werd gevierd met een gekostumeerde voetbalwedstrijd.
Na 1945 werd na 11 jaar gebruik het voetbalterrein aan de Badweg afgenomen. Na een aantal mislukte pogingen een nieuw veld te verkrijgen, bood Gerard de Boer een terrein aan, gelegen aan de z.g. Witte Reep aan de weg naar Ballum.
In de zomer van 1946 werd voor het eerst na de bezetting weer tegen badgasten gespeeld.
In augustus werden seriewedstrijden gespeeld om een wisselbeker, uitgeloofd door de heer Zandwijk. Deze beker werd echter niet gewonnen door HVV.
In deze tijd ontving het HVV bestuur een brief van een trouwe aanhanger waarin de spelers van HVV werden beoordeeld. De briefschrijver begon als volgt: "Hedenmiddag zal er de volgende voetbalwedstrijd plaatsvinden n.l. H.V.V.- Buren, Ondergetekende geeft hiertoe een korte toelichting over onze elf spelers die zullen aantreden." Over speler J. v.d. Laag werd gezegd: "Dit is een grote vierkante speler die zich nooit met de neus in het gras laat duiken, en zowel dan zullen de tegenstanders met hem het lot delen. Hij speelt soms wel wat aanvallend maar kan koppen als de beste. Hier heeft de voorhoede van Buren ook rekening mee te houden". Over rechtsbinnen Jaap Visser: " J. is een speler die een uiterst hard schot heeft (is ook een vrij Iang en stevige voetballer). Ook zijn kopwerk is prima in orde. In Buren l.l. was hij prima op dreef en steunde zijn makkers waar hij kon.',
DOOR FUSIE SPORTCLUB AMELANDIA.
Op 1 september 1946 volgde er een fusie tussen de voetbalvereniging HVV, de herengymnastiekvereniging DOS en de handbal- en gymnastiekvereniging-dames Atalanta. Op voorstel van Cor Wijnberg werd de nieuwe en huidige naam Sportclub Amelandia aangenomen. De clubkleuren werden: blauwe kousen, witte broek, oranje shirt met een embleem met het wapen van Ameland erop. De contributie werd vastgesteld op f 0.15,- per week. Op 27-72-1946 werd de eerste jaarvergadering gehouden in Hotel De Zwaan. Als bestuur werd gekozen: Voorzitter: Truus Engels. Secretaris: Cor Wijnberg. penningmeester: Annie Faber. Leden: T. v.d. Made, Gelske v.d Laag, Albert Veltman en Klazina Visser. Het belangrijkste punt van deze vergadering was de aankondiging van een nieuw terrein, gelegen onder de vuurtoren.
In het voorjaar van 1947 werd het veld onder de vuurtoren in gereedheid gebracht. Hendrik Toeter wist het voormalige toiletgebouw voor leden van de Duiise weermacht in te richten als keurige kleedkamer. op 2e pinksterdag 1947 werd het veld geopend door burgemeester Walda. Het muziekcorps KNK verleende muzikale medewerking. De voetballers van Amelandia speelden eerst een wedstrijd tegen BWB uit Amsterdam (uitslag 4-2 voor Amelandia ). Daarna volgde een dameshandbalwedstrijd tussen Amelandia en de Zeemeeuwen uit Nes (uitslag 2-1 voor de Zeemeeuwen ). In 1948 startte de gymnastiek weer o.l.v. dhr. v.d, Made.
DE SLAG OM WEST-TERSCHELLING.
In een ongelooflijk zware wedstrijd wist Bertus Visser in de laatste minuut zo'n beetje op handen en voeten de wedstrijd in het voordeel van Amelandia te beslissen. Deze wedstrijd zou de Amelandia-historie ingaan onder de naam: "de slag om West-Terschelling',. In 1950 werd de jeugdafdeling opgericht en werden er twee elftallen samengesteld. In 1951 werd weer eens op Schiermonnikoog gevoetbald. Ook dit keer werd het een historische gebeurtenis: op de terugweg bleek men twee personen vergeten te zijn. Zij kwamen pas de volgende dag op Ameland aan. In dit jaar werd het eerste voetbalelftal kampioen van Ameland.
In 1952 werd er voor het eerst bij Amelandia gevolleybald. Mede door het komen en gaan van leidinggevend kader wisselde de animo voor de verschillende sportafdelingen sterk. Dit met uitzondering van de voetbalafdeling. Vooral de jeugdafdeling kwam in die jaren tot sterke bloei ( 1957, 61 leden ). Veel werk werd verricht door de jeugdleiders Blink en Dokter.
In 1958 werd de St. Jan beker (de jaarlijkse strijd tussen Amelandia en een team van Ballum en Nes) voor de derde keer gewonnen en kwam daardoor definitief in het bezit van Amelandia. Tegen het einde van de jaren vijftig kwam de gymnastiekvereniging opnieuw tot grote bloei (gemiddeld 6 à 7 uren gymnastiek). In 1959 werd het dertigjarig bestaan van de vereniging gevierd. 's Middags was er een jubileumoptocht en een receptie in Hotel De Zwaan. 's Avonds een groot feest in de jeugdherberg De Kleine Grie. Het programma bestond uit demonstraties van meisjes- en damesgymnastiek, een optreden van de muziekvereniging KNK en een toneelstuk opgevoerd door de Hollumer toneelvereniging Nut en Genoegen. Op deze avond werd secretaris C. Wijnberg wegens dertig jaar 'trouwe dienst' een vernikkelde voetbal aangeboden.
1960-1970. De beginjaren van deze periode waren zowel op bestuurlijk gebied als op het sportief gebeuren, binnen de vereniging moeilijk. In de winter werd er onregelmatig gevoetbald, in de zomer alleen tegen badgasten. Bij de andere afdelingen, werd over het algemeen wel geoefend, doch slechts weinig echte wedstrijden gespeeld. Ook kenden enkele afdelingen weer de steeds terugkerende wisseling van blóei en verval. De voetballers van Amelandia gingen in deze periode eens per jaar naar Holwerd om daar deel te nemen aan seriewedstrijden. In 1966 werd daar zelfs de eerste prijs in de wacht gesleept. Op de feestelijke ledenvergadering in maart 1968 werd het veertigjarig bestaan op bescheiden wijze gevierd. Het was wederom vooral Cor Wijnberg die in het zónnetje werd gezet, dit keer door de heren Tj. Visser en Tj. Krist. Veel werk werd in deze perióde verricht door o.a. Jt. Krist (jeugdafd. ), J. de Vries (jeugdafd. handbal ), Helmantel (volleybal ). Tegen einde van de jaren zestig werd op voorstel van de W Geel Wit een onderlinge competitie opgesteld, waarbij in 2 afdelingen door totaal 6 ploegen werd deelgenomen. Dit alles om de animo van de spelers en het spelpeil wat op te voeren.
De al sinds 1967 durende strijd tegen "discriminatie" werd in 1970 in het voordeel van de beide Amelander verenigingen Geel Wit en Amelandia beslist. Deze moeilijke strijd haalde zelfs de landelijke pers. De bond hield enkele jaren de boot letterlijk en figuurlijk af met als argument dat de reiskosten voor de clubs op de vaste wal een te zware bélasting zou zijn.
Op de ledenvergadering van maart 1970 werd het punt van toetreding voor het eerst behandeld. Op 20 juni van dat jaar werd tijdens een buitengewone algemene vergadering het concept Statuten en Huishoudelijk Reglement goedgekeurd. De vereniging kon nu lid worden van de KNVB.
1970-1971.
Amelandia schreef in 1970 met drie elftallen in. Het eerste elftal speelde de openingswedstrijd tegen Geel Wit won met 1-0 en draaide dat eerste seizoen zo goed dat het kampioen werd in haar afdeling. In dit elftal: Trainer: H. Strik. Spelers: Jan A. Wijnberg, Gribbert Ruygh, Cor de Boer, Theo IJnsen, Cor v.d. Laag, Andre Barf, Douwe Roep, Theo dé Boer, Piet IJnsen, Jan Ruygh, Gerard Ruygh, Mario Bunicich, Cor de Jong, Klaas B. Wijnberg, Jan de Vries en A.G. Barf. In het seizoen 1973-1974 werd het tweede elftal o.l.v. Frank van Leeuwen kampioen. In 1977 promoveerde het derde elftal naar de 3e klasse FVB.
In dit seizoen werd dit elftal opnieuw kampioen. De jeugdafdeling heeft in deze jaren nog geen kampioenschap kunnen vieren, hoewel de A-junioren er in 1976 dicht bij waren (2e plaats). Het gereedkomen van het nieuwe sportcomplex "De Slinger" in 1974, betekende een enorme stimulans voor alle afdelingen binnen Amelandia. De gymnastiekafdeling kreeg een nieuwe impuls, de belangstelling voor volleybal vertoonde een duidelijke stijgende lijn en mini-voetbal leek vooral erg in trek te zijn bij niet meer actieve voetballers, Ook de jeugdafdeling kon haar activiteiten in de winter uitbreiden. En er ontstond een groep enthousiaste tennissers.
1978 is het jaar waarin al deze informatie nog eens is vastgelegd in een artikel geschreven door Yme Brijker. Het is een overzicht wat natuurlijk nooit volledig kan zijn; deels omdat het ondoenlijk is alle gebeurtenissen aan te halen en deels omdat de hoeveelheid beschikbaar materiaal beperkt was. Er zullen namen vergeten zijn; men moet ervan uitgaan dat dit onbewust is gebeurd. De voor Amelandia verrichtte arbeid gaat er in ieder geval niet mee verloren.
Bron : Archief Amelandia.