Oorlog met Spanje
In de tijd van ontdekkers en hervormers werd de koning van Spanje de baas in de Nederlanden.
Vanaf 1555 was dat Filips II. De Nederlanden waren het niet eens met zijn bestuur en kwamen in opstand. Willem van Oranje (1533-1584) was hun leider. Hij was een goede vriend van Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619).
In 1588 namen de Noordelijke Nederlanden het besluit dat ze niet meer hoefden te luisteren naar koning Filips II.
Kiezen voor een Republiek
Het was dus tijd voor een nieuwe koning. Maar ze vonden geen geschikt persoon. De Noordelijke Nederlanden bestonden uit meerdere gewesten, een soort provincies. Samen hadden zij een regering, de Staten-Generaal. De Staten-Generaal besloten om een Republiek te vormen, met de naam Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In de Republiek waren burgers zelf de baas. Belangrijke besluiten werden genomen in de Staten-Generaal.
Johan van Oldenbarnevelt
Johan van Oldenbarnevelt werd in 1586, twee jaar na het overlijden van zijn vriend Willem van Oranje, raadpensionaris van ons land. Hij was een soort minister-president, minister van Financiën en minister van Buitenlandse zaken ineen.
Onder zijn leiding konden de Staten-Generaal belastingen heffen. Ook vochten ze met groot succes tegen Spanje. En: hij richtte het grote handelsbedrijf de VOC (Vereenigde Oostindische Compagnie) op. Onder zijn leiding werd de Republiek erg machtig in Europa. Dit was bijzonder, omdat in andere landen juist de koningen steeds machtiger werden. Van Oldenbarnevelt was beroemd in binnen- en buitenland.
Van Oldenbarnevelt en Maurits van Oranje
Johan van Oldenbarnevelt werkte samen met de zoon van Willem van Oranje, Maurits (1567-1625). Maurits was de hoogste legeraanvoerder in de strijd tegen Spanje. Het was een mooie taakverdeling: Oldenbarnevelt leidde de politiek, Maurits de oorlog.
Officieel had Maurits minder macht dan raadpensionaris Van Oldenbarnevelt. Maar in de praktijk stak Maurits als adellijke Van Oranje en opperbevelhebber van de strijdkrachten ver uit boven alle andere bestuurders.
Na 1600 bekoelde hun relatie. Maurits wilde oorlog blijven voeren tegen Spanje, terwijl Oldenbarnevelt juist een wapenstilstand tekende met de Spanjaarden.
Arrestatie en onthoofding
Maurits voelde zich steeds meer bedreigd door Oldenbarnevelt. Uiteindelijk kwam het zelfs zo ver dat hij hem liet arresteren.
Tot zijn verbazing werd Oldenbarnevelt ter dood veroordeeld. Op 13 mei 1619 werd hij onthoofd. En dat allemaal door toedoen van de zoon van zijn held, Willem van Oranje.