De Afscheiding

Een veelheid van protestanten

Tijd van burgers en stoommachines

De gereformeerde kerk had na de Reformatie stevig wortel geschoten in Vriezenveen. Maar de eenheid van de kerk raakte aan het begin van de 19de eeuw in geding. De bevoorrechte positie van de kerk was tijdens de Bataafs-Franse tijd formeel afgeschaft, maar onder koning Willem I bleef de staat zich met kerkelijke zaken bemoeien. Het Reglement op de Eredienst uit 1816 stuitte op veel protest bij het orthodoxe volksdeel van wat nu de Hervormde kerk ging heten. Daar voegde zich de onvrede bij over de liberale koers van de kerk onder invloed van het Verlichtingsdenken. Het verzet culmineerde in de afzetting van dominee De Cock in het Groningse Ulrum in 1834. Steeds meer gelovigen scheidden zich af van de moederkerk.
In 1838 kwam deze Afscheiding ook tot stand in Vriezenveen. Op 10 december werd de kerkenraad van de nieuwe gemeente geïnstitueerd. De nieuwe gemeente werd gesticht onder auspiciën van A.C. van Raalte, één van de voormannen van de landelijke Afscheiding. Aanvankelijk hadden de Christelijk Afgescheiden gemeenten te kampen met veel tegenwerking en zelfs intimidatie. Pas in 1844 kreeg de gemeente in Vriezenveen koninklijke erkenning van Willem II. Zij adopteerde later de oude benaming van Gereformeerde kerk. Door het groeiend aantal gereformeerden in Westerhaar-Vriezenveensewijk is daar in 1974 een aparte kerk gesticht.

De Nederlandse Protestantenbond

De afdeling Vriezenveen van de Nederlandse Protestantenbond werd opgericht op 12 februari 1885. Het betrof opnieuw een afscheiding uit de Nederlands Hervormde kerk. Een groep van 89 vrijzinnige lidmaten kon zich niet verenigen met de streng confessionele beginselen van dominee De Molmoncourt en stichtten een vereniging van vrijzinnig hervormden. Toen het huis waarin zij bijeenkomsten hielden door de grote brand in 1905 werd verwoest, bouwden zij een kerk aan de Almeloseweg in Vriezenveen, naast de synagoge. In het bestuur van de afdeling hadden onder anderen de burgemeester van Vriezenveen J.O. Meyer en de directeur van de confectiefabriek Jansen & Tilanus, de heer J.L.L. Tilanus, zitting.

Nederlands Hervormde Evangelisatie op Gereformeerde Grondslag

Het ontstaan van de Hervormde Evangelisatie afdeling Vriezenveen vond plaats in 1905 na de schorsing van de godsdienstleraar W. van Leeuwen in de Nederlands Hervormde kerk. Eén van de redenen van die schorsing was dat hij geen gezangen wilde laten zingen in de kerk. Aanvankelijk kerkte men in een houten gebouw dat in 1930 werd vervangen door een stenen kerk aan de Almeloseweg. Sinds 1990 is de Hervormde Evangelisatie een buitengewone wijkgemeente van de Hervormde kerk. Ook in Westerhaar-Vriezenveensewijk stichtte deze gemeenschap in 1977 een kerk aan de Hoofdweg. Na de komst van de Protestantse Kerk Nederland in 2004 verlieten de kerkgangers van de Hervormde Evangelisatie deze kerk en sloten zich aan bij de Hersteld Hervormden.

De Gereformeerde Gemeente

De Gereformeerde Gemeenten in Nederland te Vriezenveen is ontstaan uit de afdeling Nederlands Hervormde Evangelisatie in Vriezenveen. Een aantal mensen binnen de Nederlandse Hervormde Evangelisatie kon zich in de jaren twintig van de vorige eeuw niet langer verenigen met de prediking van de godsdienstonderwijzer Brink, die het bevindelijk aspect binnen de protestantse religie minder naar voren bracht dan zijn voorganger W. van Leeuwen. Omdat men principieel niet wilde laten dopen in de Nederlandse Hervormde Kerk in Vriezenveen, week men uit naar Enter. Vanaf 1927 bleek ook dat niet meer mogelijk en bleven kinderen ongedoopt. Uiteindelijk werd in 1932 een eigen kerkgebouw gesticht aan de Bouwmeesterstraat, na eerst enkele jaren leesdiensten bij leden thuis te hebben gehouden.

Pinkstergemeente

De Pinkstergemeente Vriezenveen is lid van de Broederschap van Pinkstergemeenten in Nederland en België. Sinds 21 september 1988 is er een officieel bestuur. In 1984 vroeg de Pinkstergemeente, Jeruël genaamd, onderkomen in Westerhaar-Vriezenveensewijk. Zij kreeg recht van opstal op een stuk grond aan de Oranjestraat en zette daar een unit op. Later werden avonddiensten gehouden in De Hulle. In februari 1987 begon men met morgendiensten. Sinds 1999 houdt de gemeente diensten in het gebouw Odeon van de Vriezenveense Harmonie. Ook in Aadorp vinden we een zelfstandige Pinkstergemeente onder de naam Gemeente Gods. Deze gemeente werd al in 1936 opgericht door H. Hekman en kerkte tot voor kort in een verbouwde schuur aan de Bruglaan. Anno 2011 maakt men gebruik van de Aakerk.

Baptistengemeente

De Baptistengemeente in Vriezenveen vond haar onderkomen met pastorie aan de Hoofdweg 111 in Westerhaar-Vriezenveensewijk. Toen de openbare lagere school Vriezenveensewijk nabij het Veenkanaal vrijkwam, kocht de gemeente deze aan in 1969 en richtte deze in als kerk.