Op 14 juli 1789 bestormde een woedende menigte Parijzenaars de Bastille. De Bastille was een gevangenis die symbool stond voor de tyrannieke overheersing van koning en adel. Deze gebeurtenis is de geschiedenisboeken ingegaan als het begin van de Franse Revolutie, die zich in de jaren daarna als een olievlek over Europa verspreidde. Aan het eind was bijna niets meer zoals het ooit was.
De Franse Revolutie
De Franse Revolutie was een reactie van het gewone Franse volk op een periode van economische crisis, groeiende sociale tegenstellingen en algemene onvrede. De Verlichtingsdenkers hadden in hun geschriften laten zien dat de maatschappij er ook anders uit kon zien.
Want het kon bijvoorbeeld toch nog niet zo zijn dat de koning en zijn hofhouding leefden in de meest overvloedige rijkdom, terwijl de gewone man omkwam van de honger?
De revolutie verspreidt zich
Nadat de Franse revolutionairen Parijs en vervolgens ook geheel Frankrijk voor hun zaak hadden gewonnen, trokken ze verder Europa in. Op 4 november 1794 veroverden ze Maastricht. Het hele Maasland kwam vanaf dat moment onder Frans bewind te staan.
In volgende 20 jaar zou Limburg meer veranderen dan in tien eeuwen daarvoor. De eeuwenoude standenmaatschappij werd opgeheven. Alle oude voorrechten van kerk en adel werden overboord gegooid.
Franse nieuwigheden
Met de verlichtingsidealen als uitgangspunt werd groot aantal veranderingen doorgevoerd. Ten eerste werd het veroverde gebied ingedeeld in Franse departementen, arrondissementen, kantons en gemeenten. Het huidige Limburg viel voor een groot deel onder het departement Nedermaas (Meuse-Inférieure).
Ook werd de Franse wet ingevoerd. En vanaf nu moest iedereen rekenen in hectaren, liters en kilos. Het kadaster en de burgerlijke stand werden ingevoerd. In tegenstelling tot vroeger golden nu overal in het Franse rijk dezelfde regels.
Kerk en adel
Ook voor de kerk en de adel waren de gevolgen enorm. Alle kloosters werden opgeheven en van de priesters werd geëist dat ze trouw aan de Franse Republiek zworen. Op verschillende plekken doken priesters onder om hieraan te ontkomen. Zoals de pastoor van Berg en Terblijt, die onder in de mergelgroeven met zijn parochianen een volledige onderaardse, geheime kerk bouwde.
Ook de adel raakte haar privileges kwijt, zelfs hun titels. Vanaf nu waren ze gewone burgers. Napoleon draaide een deel van deze wijzigingen later wel weer terug, omdat hij begreep dat deze veranderingen voor te veel onrust zorgden.
Blijvende veranderingen
Toch heeft de Franse tijd heel wat veranderingen met zich meegebracht die blijvend zouden zijn en tot op de dag van vandaag essentiële onderdelen van onze maatschappij en democratie vormen. Denk bijvoorbeeld aan stemrecht, mensenrechten, vrijheid en gelijkheid van burgers, godsdienstvrijheid en vrijheid van drukpers.
Ook de bestuurlijke indeling van Limburg is nog voor een groot deel hetzelfde als in de Franse tijd. En net als toen worden ook nu de gemeenten nog bestuurd door een gekozen gemeenteraad. De Fransen kwamen in eerste instantie dan wel als veroveraars, maar uiteindelijk hebben we veel aan hen te danken.