Volgens de overlevering was Sint-Servatius is eerste bisschop van Maastricht. Hij werd aan het einde van de 6e eeuw door een van zijn opvolgers, bisschop Monulfus, heilig verklaard. Vanaf dat moment ontstond gaandeweg de Servaaslegende: een levensbeschrijving van de heilige waarin feit en fictie onscheidbaar zijn samengegaan.
De Romeinen worden christenen
Aan het begin van onze jaartelling ontstond in en rond Jeruzalem onder leiding van Jezus van Nazareth een religieuze beweging die we tegenwoordig kennen als het Christendom. De eerste christenen vormden maar een kleine groep, maar in de eeuwen na Jezus' dood groeide het Christendom explosief. Het werd zelfs zo populair dat de Romeinse keizers in de 4e eeuw na Christus besloten om hun eigen Romeinse goden aan de kant te zetten en het Christendom tot staatsgodsdienst te maken.
Bekering van de Lage Landen
Rond die tijd zullen ook de eerste mensen vanuit het zuiden naar de Lage Landen zijn getrokken om hier de Blijde Boodschap van Christus te verkondigen. De eerste christelijke gemeenschappen werden gesticht. Sint-Servatius is de oudst bekende geloofsverkondiger in Nederland en België.
Monulfus en het sneeuwwonder
Rond het jaar 590 werd Monulfus gekozen tot bisschop van Maastricht. Maastricht was al een bloeiende handelsstad langs de Maas. De Onze-Lieve-Vrouwekerk stond er al. Monulfus hoorde de Maastrichtenaren op een gegeven moment vertellen over de verering een zekere Servatius, die begraven lag op de oude Romeinse begraafplaats . De begraafplaats lag langs de oude Romeinse weg naar Tongeren, toen nog buiten de stad. De mensen vertelden hem over wonderen die waren gebeurd bij het graf, zoals sneeuwwonder. Telkens als het sneeuwde viel de sneeuw nooit op het graf.
Servatius wordt Sint-Servatius
Monulfus verdiepte zich verder in deze mysterieuze Servatius en kwam ook te weten dat hij ooit naar Rome was gereisd en de Sint-Pieter had bezocht. En hij had een visioen van de heilige Petrus gehad. Servatius zou zelfs familie zijn geweest van Christus.
Toen hij dat alles hoorde besloot Monulfus de botten van Servatius te laten opgraven en ze plechtig in een schrijn in te plaatsen. Deze verheffing uit het graf stond in die tijd gelijk met een heiligverklaring: Servatius werd Sint-Servatius. De schrijn werd vervolgens in een nieuwe kerk geplaatst, die boven op het graf van Sint-Servatius werd gebouwd: de Sint-Servaaskerk.
De legende
Monulfus stuurde zijn onderzoeksresultaten naar Gregorius van Tour, die op dat moment een geschiedenis van de Franken aan het schrijven was en de gegevens over Servatius' leven graag in zijn boek opnam. Een legende was geboren.
Tegenwoordig zou iedere historicus dergelijke 'feiten' waarschijnlijk zelf nog eens controleren, maar dat deed Gregorius niet. Vele schrijvers na hem deden vervolgens hetzelfde. Het gevolg: feit en fictie met betrekking tot het leven van Servatius zijn tegenwoordig niet meer van elkaar te scheiden: de legende leeft voort.