Veemarkt en feest
Een jaarmarkt is een, vaak uit de middeleeuwen daterende,
jaarlijks terugkerende markt. Het woord markt is afkomstig van het
Latijnse 'Mercatus' wat als betekenis, handel en markt, heeft. Deze
benaming is in vele talen terug te vinden, bij ons in Nederland als
markt, in het Duits ook als Markt, in Frankrijk als marché en in
Engelse taal market.
De markt is ontstaan voor de handel in vee, grondstoffen en
goederen. Jaarmarkten zijn daarnaast aangegrepen voor
bijeenkomsten, ontmoetingen en vergaderingen. Tegenwoordig ligt de
nadruk steeds meer op de lokale festiviteiten. Een jaarmarkt wordt
meestal vergezeld door een kermis, concerten en feesten. Ook zijn
er op de jaarmarkt vaak ambachtslieden aanwezig.
Vanaf 1500
In de middeleeuwen liggen de akkers niet bij de boerderij, maar
verspreid over de landerijen. Om afstanden te overbruggen, het land
te bewerken of oogst te vervoeren worden door boeren paarden
gebruikt. Ook voor het trekken van karren met koopwaar of
passagiers bewijst het paard zijn diensten. Paarden waren voor
boeren onmisbaar.
Het fokken van paarden verschaft de boeren een extra bron van
inkomsten. Op de paardenmarkten, ook wel jaarmarkten genoemd,
krijgen boeren, kooplieden en handelaren, de kans om hun paarden te
verhandelen. Zowel in Peize, Norg als Roden vinden nog steeds,
paardenmarkten plaats. De markten zijn uitgegroeid tot grote
dorpsfeesten die zelfs worden bezocht door buitenlandse
kooplieden.
Norger markt
Vanouds is 24 augustus de marktdag in Norg, op die dag is het
St. Bartholomeusdag. Het is niet bekend hoe lang de markt in Norg
al bestaat, maar in ieder geval al vanaf 1500. De Norgermarkt wordt
goed bezocht vanwege de gunstige ligging in Noord-Drenthe, op de
grens van drie provincies. De markt heeft zelfs meer toeloop dan de
Zuidlaardermarkt. Vanaf 1709 worden in Norg drie markten per jaar
gehouden. Later komt hier nog een vierde bij, op de eerste dinsdag
van september.
Op de markt worden vooral veel paarden verkocht, maar ook ander vee
zoals runderen, schapen en ganzen. Daarnaast is er een warenmarkt,
waar bijvoorbeeld brood wordt verkocht door bakkers uit de wijde
omgeving. Deze broden worden Drentse Stoeten genoemd. Het deeg voor
de broden wordt traditioneel met de voetzolen gekneed.
Jaarlijks zijn er nog steeds vier grote markten in Norg. De markt in mei is het belangrijkst. Er worden nog paarden verkocht maar de Norgermarkt is grotendeels een warenmarkt geworden. Het zijn nu vooral ruitersporters die naar de markt komen om paarden te kijken en te kopen. Rond de Norgermarkten wordt nog altijd veel georganiseerd. Bijvoorbeeld het bekende Concours hippique voor aangespannen paarden en verder de traditionele wedstrijden ringrijden.
Markt in Roden
Iedere vierde dinsdag van september vindt vanaf het jaar 1727 de
Rodermarkt plaats. Dit is van oorsprong een vee- en warenmarkt maar
door het teruglopende aanbod van vee is de laatste decennia de
nadruk steeds meer op de warenmarkt en de festiviteiten komen te
liggen.
De markt trekt vele duizenden bezoekers uit de wijde omgeving.
Rondom deze markt wordt een groot aantal evenementen georganiseerd,
waaronder een kermis op De Brink, grasbaanraces en een optocht met
versierde wagens op zaterdag, de Rodermarktparade.
In het begin van de 20e eeuw komen de goederen over het
water aan met onder andere de oliebollenkraam, de schiettent, de
kop van jut, de fietsmolen, de viskraam en de draaimolen. Op
handkarren worden de onderdelen van de kramen naar de brink
gebracht. De kinderen uit Roden helpen graag mee, in ruil daarvoor
krijgen ze soms een vrijkaartje voor de attractie.
Het gaat er in die tijd gemoedelijk aan toe, iedereen houdt
rekening met elkaar. Over de zweefmolen worden bijvoorbeeld
speciale afspraken gemaakt met de veehandelaren. Zo is de afspraak
dat om 18.00 uur precies het vee weg moet zijn van de markt, zodat
dan de bakjes in de molen gehangen kunnen worden.
Inwoners van Roden die ook graag wat geld willen verdienen aan de
markt verbouwen hun voorkamer tot 'koffiehoes'. Hier wordt koffie
en soep verkocht. Anderen verhuren de schuur als
fietsenstalling.
De bakkers hebben het druk met het bakken van Drentse bollen. In de
kroegen is er muziek van harmonicaspelers en komt er een
'moppentapper'. Deze vaak bekende Nederlandse conferencier moet
publiek trekken. De generale repetitie is traditioneel alleen voor
inwoners van Roden. Bewoners uit andere dorpen zijn hierbij niet
welkom en worden, soms met harde hand, weggestuurd.
Peizer jaarmarkt
Over het ontstaan en de geschiedenis van de jaarmarkt in Peize is weinig bekend. Wel wordt vanaf 1978 weer een jaarmarkt in Peize georganiseerd. Deze jaarmarkt is altijd in augustus. Er zijn marktkramen en ook winkels uit Peize verkopen hun spullen op straat. Rond de kerk is jaarlijks de rommelmarkt te vinden. Overal zijn terrasjes en kinderen kunnen zich vermaken op de kermis.