Leergierig kind
Johan Picardt werd op 5 februari 1600 geboren in het Duitse Bentheim, net over de grens van Drenthe. Hij was de zoon van een calvinistische predikant aan het hof van de graaf van Bentheim. De jonge Johan was een leergierig kind. Hij doorliep het gymnasium in Steinfurt. Daarna studeerde hij theologie in Franeker en Leiden. In 1623 studeerde Johan af als theoloog.
Predikant
Als jongen van 23 kwam Johan Picardt terecht in Egmond aan Zee, waar hij predikant werd. In de overwegend katholieke gemeenschap, predikte Johan vaak voor een bijna lege kerk. In 1625 trouwde de predikant met een dochter uit een welgestelde familie: Rocha Bredero van Egmond. Samen kregen ze zeven kinderen. Naast zijn werk als predikant was Picardt een nieuwe studie begonnen aan de universiteit van Leiden. In 1628 promoveerde hij als arts.
Verbod
Naast zijn werk als predikant ging Johan Picardt in Egmond aan
Zee aan de slag als arts. Hij liet zich rijkelijk voor zijn hulp
betalen. Hierdoor kon het gezin Picardt een vrij luxueus leven
leiden, dat van een predikantensalaris alleen onmogelijk was
geweest.
Over de uitvoering van zijn medische bezigheden kwam hij in
conflict met het bestuur van de protestantse kerk, die Picardt
voorhield dat nevenfuncties volgens de calvinistische leer voor
predikanten verboden waren. Voor Picardt was dat aanleiding om in
1642 Egmond te verlaten en naar Drenthe te vertrekken, waar hij
predikant en arts werd in Rhee, ten noorden van Assen. Hier mocht
hij zijn beide beroepen wel combineren.
Drenthe
Een jaar na zijn aankomst in Rhee werd Picardt predikant in Rolde. Omdat er geen pastorie beschikbaar is in het dorp, bleef Picardt op zijn boerderij in Rhee wonen. De boeren in Rolde moesten weinig van hun nieuwe predikant en zijn preken hebben. Ze zagen Picardt als een vreemdeling uit Rhee, die bovendien veel te geleerd was. Ook vonden ze dat hij er maar een rare liefhebberij op nahield.
Liefhebberij
Al in Egmond aan Zee had Picardt een liefhebberij ontwikkeld:
hij wilde woeste gronden in cultuur brengen en landbouwgrond
vruchtbaarder maken zonder mest te gebruiken. Picardt dacht dat
grond vruchtbaarder zou worden als hij verschillende soorten zou
mengen. De boeren in Egmond moesten niks van zijn ideeën weten, en
lachten hem uit. Zo ook de boeren uit Rolde.
De graaf van Bentheim geloofde wel in de ideeën van Picardt. In
1647 kreeg hij de opdracht om de moerasachtige gebieden in de buurt
van Neuenhaus, niet ver over grens bij Coevorden, in cultuur te
brengen. Dit hield in dat het gezin Picardt naar Coevorden
verhuisde. Op 1648 werd Picardt als predikant geïnstalleerd in de
Nieuwe Hervormde Kerk in Coevorden. Zo kon Picardt de ontginningen
goed in de gaten houden. Als dank noemde de graaf het gebied Alte
Picardie.
Druk bezet
Naast zijn werk als predikant, arts en ontginner vond Picardt
ook nog tijd om zich met één van zijn andere interesses bezig te
houden: geschiedenis. Waarschijnlijk ontstond zijn liefde voor het
verleden tijdens de vele wandelingen die hij tussen Rhee en Rolde
maakte. Onderweg kwam hij allerlei sporen uit het verleden tegen,
zoals hunebedden en grafheuvels.
In 1660 verscheen in Amsterdam het boek Annales Drenthiae.
Met dit boek werd Picardt de eerste geschiedschrijver van Drenthe.
In zijn boek gaat hij onder andere in op de hunebedden. Hij kon
zich niet voorstellen dat deze steenhopen door mensen bijeen
gebracht waren. Dat moest het werk van reuzen zijn geweest. Ook
dacht Picardt dat het grootste moeras van Europa, het Bourtanger
Moor was ontstaan door een soort oerknal. Het zou een straf van God
zijn geweest voor de bewoners van het gebied, vergelijkbaar met de
Zondvloed uit Noachs tijd.
Daarnaast verdedigde Picardt - zoals veel tijdgenoten - het bestaan
van spoken, heksen en duivels. Veel van zijn historische
beschrijvingen en verklaringen bleken later niet te kloppen.
Ellert en Brammert
Ook was Picardt de eerste die de sage van Ellert en Brammert opschreef. Deze bekende Drentse reuzen waren twee woestelingen, die in een onderaardse hut op de heide leefden. Brammert was de zoon van Ellert. Beide reuzen overvielen iedereen die zich op de heide waagde. Op een dag ontvoerden beide reuzen het meisje Marieke. Zij moest het hol schoonhouden en voor de reuzen koken. Na zeven jaar wist Marieke te ontsnappen door Brammert de keel door te snijden. Ellert stierf van uitputting toen hij Marieke over de heide naar het huis van haar ouders achtervolgde.
Picardt nu
Johan Picardt stierf op 21 mei 1670. Hij werd begraven in de Nieuwe hervormde kerk van Coevorden. Als herinnering aan Picardt is er op de kerk een plaquette aangebracht. Ook zijn er in Nederland een aantal straten naar deze eerste Drentse geschiedschrijver vernoemd, zoals de Doctor Picardtlaan in Coevorden. In Coevorden is ook de CBS dr. Picardt te vinden. De ANWB heeft in de omgeving van Coevorden een Picardtroute voor toeristen samengesteld, die voert langs plekken waar de predikant geweest is.