Draagvlak voor de reformatie in Utrecht

De Reformatie

Hoe groot was de groep opstandelingen? Dat is lastig te zeggen. Tijdens de Beeldenstorm in 1566 waren zo'n 500 tot 600 man op de been. Daar waren relatief veel ambachtslieden bij, maar ook onder de adel bestond sympathie voor de hervormingsgedachte. In de raad van de stad was destijds één lid uitgesproken pro-hervorming en één lid hield sterk vast aan het katholieke geloof en gezag. Of zij medestanders hadden is niet bekend, maar de meeste raadsleden waren gematigd.

De grote meerderheid van de bevolking bleef katholiek, ook in de jaren daarna. Dat ging in toenemende mate samen met een anti-Spaans houding. Geleidelijk aan kwam een keus tegen Spanje echter gelijk te staan aan een keuze vòòr de calvinistische geloofsleer. In 1580 namen in heel Utrecht nog maar 180 mensen deel aan het Avondmaal. Een kleine, maar fanatieke en vastberaden groep.

Ook na het verbod op de uitoefening van de rooms-katholieke godsdienst was er nog ruimte voor andersdenkenden, zoals katholieken, lutheranen, doopsgezinden of Duifhuisianen. Velen kozen helemaal niet, waren misschien wel aanhangers van de gereformeerde religie, maar werden geen lidmaat. Waarom kiezen als je niet zeker wist wie in de nabije toekomst de dienst zou uitmaken?