Amsterdam kruipt veilig achter de Stelling

Tijd van wereldoorlogen

De Stelling van Amsterdam

In 1874 werd de Vestingwet aangenomen. Hierin stond dat er rondom Amsterdam een stelling gebouwd moest worden. De Stelling van Amsterdam beschermde de stad in tijden van oorlog. In een straal van 15 tot 20 kilometer rondom Amsterdam kwam een 135 kilometer lange verdedigingslinie. Die bestond uit 44 forten en daarnaast zijn sluizen en dijken ook onderdeel van de Stelling. De Stelling van Amsterdam beschermt de stad door middel van water. De bouw van de Stelling duurt van 1874 tot 1914.

Eerst van baksteen, later van beton

Het eerste fort van baksteen werd gebouwd bij Abcoude. Tijdens de bouw wordt een nieuwe granaat uitgevonden, de brisantgranaat. Deze granaat gaat dwars door baksteen heen. Voor de rest van de forten moet ander materiaal gevonden worden. Het nieuwe materiaal wordt beton, hiermee wordt vanaf 1897 gebouwd. De zuidelijke sector van de forten liep van IJmuiden naar Diemen. Langs Vijfhuizen, Hoofddorp, Aalsmeer, Kudelstaart, de Kwakel en Uithoorn. De forten lagen hooguit drie kilometer van elkaar.

Verdediging door het water

Tussen de forten lagen dammen, dijkjes en sluizen om het gebied te inunderen. Het bijzondere van de Stelling van Amsterdam was dat door middel van water de vijand tegen gehouden werd. Het hele gebied rondom de stad kon onder water gezet worden, zodat de vijand Amsterdam niet kon bereiken. Het niveau van het water was veertig centimeter diep. Dit was te ondiep om er in te kunnen varen en te diep om er door te kunnen lopen of rijden.

Het fort en de omgeving

De forten zagen er allemaal anders uit. Ze werden aangepast aan de ruimte die er voor het fort was in de omgeving. In de buurt van de forten mocht er niet gebouwd worden, of in ieder geval geen stenen huizen. Het was belangrijk dat men goed om het fort heen kon kijken en zo nodig kon schieten. Er stonden wel houten huizen. Bij oorlogsdreiging konden die snel afgebroken worden. Als zelfs daar geen tijd voor was werden ze in de brand gestoken.

Binnen in het fort

Binnen in het fort was er van alles aanwezig. Zonder contact met de buitenwereld moesten honderden mannen hier een tijd kunnen leven. In het fort waren slaaplokalen, wasruimten, een keuken, kantine en een ziekenzaal. Het fort werd gestookt met kolen of turf en het licht kwam van olielampen. De watervoorraad was voldoende voor wel zeven weken. Ook voor de was werd gezorgd, dit gebeurde door een wasvrouw. Binnen het fort lag ook munitie.

Geen nut meer

In 1914 was de Stelling van Amsterdam het modernste verdedigingsmiddel ter wereld. Maar in de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal en werd de Stelling van Amsterdam niet gebruikt om oorlog te voeren. Door de komst van vliegtuigen werd de Stelling al snel ouderwets. Vliegtuigen konden van bovenaf aanvallen en hier bood De Stelling geen bescherming tegen.