Rond 1600 hadden bijna alle Leusdense boeren hun bedrijf in pacht van rijke families of van kerkelijke en charitatieve instellingen.
Stedelingen op het platteland
Na de Reformatie was katholiek kerkelijk bezit te koop. Amersfoortse en Amsterdamse regenten maakten hiervan graag gebruik. Zij ontvluchtten steeds vaker op gezette tijden, vooral 's zomers, de stad om op het platteland te genieten van het buitenleven en de verfrissende lucht.
Zij namen hun intrek in de aangebouwde herenkamer op hun verpachte boerderij. Deze kamer was nadrukkelijk buiten de pacht gehouden evenals meestal de boomgaard. Vaak werd vastgelegd dat de pachter de heer en zijn gevolg diende op te halen en weer thuis te brengen. De vrouw van de pachter moest de familie dan op lekkernijen trakteren.
Herenkamers
Op Hamersveld vertoefden in de 17de en 18de eeuw de families van Dolre en later Van Lilaar regelmatig in hun herenkamer op hofstede 't Claverenblad. De familie Werneke maakte met regelmaat gebruik van de herenkamer op De Zuidwind. De herenkamer op Hakhorst werd bewoond door de familie Hooft van Huisduijnen. Behalve op Hamersveld waren er ook herenkamers in Stoutenburg, Leusbroek, Oud-Leusden, Asschat en Achterveld. De Amersfoortse dichter Pieter Pijpers dichtte over Groot Wildenburg: ,,Schoone Buurt van Hamersveld! Ik groet u, Wildenburgse tuinen". Deze boerenwoning met een herenkamer was omgeven door een tuin met 12 hardstenen vazen, pedestallen en verdere tuinsieraden.
Herenhuizen
Tegen het einde van de 17de eeuw bouwde een aantal pachtheren bij de boerderij een herenhuis met een mooie tuin of park. Deze huizen werden in de regel het gehele jaar bewoond door de pachtheer en zijn familie.
De herenkamer op boerderij Den Treek werd in het begin van de 18de eeuw door Everard van Weede uitgebouwd tot een herenhuis, omgeven door een tuin, lanen, plantages, een grote vijverkom en watervallen.
De familie van Blockland, eigenaar van de hofstede Ooievaarshorst, liet in het begin van de 18de eeuw een stenen huis met tuin en boomgaard bij de hofstede aanleggen. Vanaf die tijd noemde zij zich Heer van Ooievaarshorst.
In Asschat verkochten de erven van de Amersfoortse burgemeester jonkheer Johan van Wijnbergen het 'erf en goed met zijn hofstede en huis genaamd Wijnbergen' aan de Amsterdamse koopman Johan van Dolre. De oorspronkelijke naam van deze boerderij was A-schat.
De Amersfoortse notarisfamilie van Brinkensteijn had haar buitenverblijf eveneens in Asschat op de hofstede genaamd Brinkensteijn.
Buitenplaatsen
Het oude klooster op de Heiligenberg werd gekocht door de Amsterdammer Carel Alexander van Berck. Hij bouwde het klooster om tot een prachtige buitenplaats met een terrasvormige tuin.
Op de plaats van het oorspronkelijke kasteel Stoutenburg bouwde de familie van Beije in 1637 een landhuis omgeven door een tuin binnen de oude ovale kasteelgracht.
