Spaanse soldaten
De Spaanse soldaten behoorden tot het leger van de Spaanse hertog van Alva. Hij was hier sinds 1567 plaatsvervanger van Filips II, die ‘landsheer’ was van de Nederlanden (alle provincies van Nederland, België en Luxemburg) èn koning van Spanje. Filips II was een strenge vorst, die geen tegenspraak duldde, hoge belastingen hief en erop stond dat iedereen het katholieke geloof trouw bleef. Onder de Nederlanders riep dat veel weerstand op. Omdat Filips II meestal in Spanje was had hij in 1567 de onbuigzame hertog van Alva tot nieuwe landvoogd benoemd. Die begon hier met het neerslaan van een opstand, die in 1566 was uitgebroken. De opstandelingen werden zwaar bestraft, onder andere vanwege de vernielingen die bij de zogenoemde Beeldenstorm in 1566 in veel katholieke kerken waren aangericht. Ruim duizend mensen kregen de doodstraf. Alva werd door de Nederlanders gehaat vanwege zijn wreedheid. Ze noemden hem de ‘ijzeren hertog’. In 1572 kwamen de Nederlanders opnieuw in opstand
Hollandse soldaten
De Hollandse soldaten behoorden tot het leger van Willem van Oranje, de leider van de opstand. Zijn soldaten werden ook wel geuzen genoemd en ze konden net zo wreed zijn als de soldaten van de hertog van Alva. Zo gaat dat in een oorlog. In de provincies Noord- en Zuid-Holland stonden veel mensen aan de kant van Willem van Oranje. De stad Amsterdam bleef echter tot 1578 trouw aan Filips II. En Diemen? We weten het niet, maar toen de geuzen in de zomer van 1572 Amsterdam aanvielen hebben zij ook Diemen half platgebrand, dus erg geliefd zullen de geuzen hier niet geweest zijn. De ‘ijzeren hertog’ bleef vastbesloten de opstandige gebieden terug te veroveren. Vandaar die Spaanse soldaten op de Diemerzeedijk. Zij rukten vanuit het oosten via Amsterdam op naar de opstandige stad Haarlem, die ze moesten veroveren. Haarlem gaf zich echter niet over en bood moedig verzet, een halfjaar lang.
Om Haarlem te helpen
De geuzen wilden met hun aanvallen op de Diemerzeedijk de bevoorrading van het Spaanse leger bij Haarlem afsnijden. Twee keer werden hun aanvallen door de Spanjaarden afgeslagen maar de derde keer lukte het de geuzen om een stuk dijk bij de Ipenslotersluis te veroveren. Spaanse tegenaanvallen hadden geen succes. Maar toen het uitgehongerde Haarlem zich in de zomer van 1573 moest overgeven trokken de geuzen zich terug.
De kat uit de boom kijken
Vermoedelijk heeft Diemen ook wel te lijden gehad van de gevechten, vooral omdat soldaten vaak op rooftocht gingen, op zoek naar voedsel. Aan de opstand tegen de ‘ijzeren hertog’ hebben de Diemenaren waarschijnlijk niet actief deelgenomen. Die opstand was meer een zaak van burgers in steden dan van boeren in een dorp als Diemen. Die keken liever de kat uit de boom. Maar toen Amsterdam zich in 1578 bij de strijd tegen de Spanjaarden aansloot deed Diemen dat ook.
