Hermanus Zaalberg sr., Leiderdorps keramist

Hermanus Zaalberg sr. was de grondlegger van de huidige Potterij Zaalberg aan de Hoge Rijndijk. Hij richtte het bedrijf op in 1918, nadat hij eerst had gewerkt bij Brouwers Aardewerk, als tekenaar, speciaal voor het sgraffitowerk.

Hij huurde op de Hoge Rijndijk een kleine werkplaats. Doordat Sibbes daar eerder bezig was geweest met het maken van boterpotten en zoutglazuur, was er al een kleine oven. De door Zaalberg opgerichte pottenbakkerij kreeg de naam Aardewerk De Rijn. Algauw was de werkplaats te klein en de oven te oud, waardoor het bedrijf in 1922 verhuisde naar Jaagpad 22.

Al vanaf 1919 werkte de oudste zoon Meindert mee in het bedrijf van zijn vader. Hij was nog maar 12 jaar en ging ’s avonds nog naar school. (Meinderts zoon Herman was 14 jaar toen hij in 1949 in het bedrijf aan de slag ging.) Je kunt dan ook met recht zeggen dat het pottenbakkersvak de familie met de paplepel is ingegoten.
Zaalberg maakte in 1925 een NV van zijn bedrijf: Aardewerk de Rijn / v/h H. Zaalberg. Drie keer brak er brand uit in het bedrijf. De eerste keer in 1929, toen er van de hele fabriek niets anders overbleef dan as. De productie kon doorgaan door hulp van onder anderen Sibbes, die de per roeiboot op planken aangevoerde gedraaide voorwerpen mee bakte in zijn oven.

Het eerste handgedraaide servies was in 1937 te zien tijdens een expositie in de Jaarbeurs te Utrecht. Een bekroning met een gouden medaille was er voor de collectie die Zaalberg toonde tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs. In 1939 kreeg het bedrijf de uitnodiging om een grote collectie in te zenden voor de Wereldtentoonstelling in New York.

In 1942 sloeg het noodlot weer toe, toen opnieuw een brand grote schade aanrichtte. Maar al in 1943 volgde herbouw van de potterij. De nieuwe naam was Potterij Zaalberg Leiderdorp. In 1948 vatte de op de hete oven te drogen gelegde turf vlam, maar zoon Meindert greep in en kon op die manier erger voorkomen.
De stijl van het aardewerk veranderde in de loop der jaren van de Jugendstil-inslag van vader Herman tot de simpele vormen en glazuren van het Japanse en vroeg-Chinese keramiek, waarvoor zoon Meindert een voorkeur had.

Het oude gebouw werd in 1981 verkocht en in de nieuwe potterij kwam een nieuwe klokoven. Deze maakt het mogelijk om de ruimte bij het vullen optimaal te benutten. De potterij bestaat nog altijd en is gevestigd aan de Hoge Rijndijk 12 in Zoeterwoude.